هرات – اسماعیل‌خان به آیینه‌یی با قاب طلایی خیره شده و دارد چادر چارخانه‌یی را که گرد سرش بسته شده‌ مرتب می‌کند. سپس، پیش از این‌که روی صندلی زینتی‌ در اتاق مهمانی پرزرق‌وبرق‌اش بنشیند، ریش سفید درازش را شانه می‌زند.
خان، یکی از جنگ‌سالاران قدرتمند سابق افغانستان، مردی است که ملتفت وضعیتش است. برای چند دهه، او یکی از جنگ‌سالارن بانفوذ و از فرماندهان سابق مجاهدین بوده است که تاریخ مدرن افغانستان را در شکست اتحاد جماهیر شوروی، جنگ با طالبان و درگیری با هم‌دیگر در یک جنگ داخلی نابودکننده، شکل داده‌اند. البته پیش از این‌که هر کدام‌شان پس از حمله به‌رهبری امریکا در سال ۲۰۰۱، به‌عنوان حرکتی از روی وحدت ملی، تبدیل به مقامات ارشد دولت تحت حمایت سازمان ملل شوند.
اما با وجود جمع‌آوری ثروت و قدرت فراوان برای بیش از یک دهه، بسیاری از این افراد قدرتمند، توسط حکومت وحدت ملی، از کانون قدرت پس زده شده‌اند. توسط حکومتی که رهبری‌ آن را رییس‌جمهور اشرف غنی به‌عهده دارد؛ تکنوکرات تحصیل‌کرده‌ی غرب که پس از انتخابات جنجالی در سال ۲۰۱۴ قدرت را در دست گرفت.
در خانه‌اش که در شهری دارای اهمیت استراتژیک، تجاری و فرهنگی (هرات) موقعیت دارد، اسماعیل‌خان در مصاحبه‌یی با رادیو اروپای آزاد گفت: «یکی از مواردی که امریکایی‌ها و دولت کنونی به آن سعی کرده‌اند، دور نگهداشتن مجاهدین از قدرت است».
مجاهدین، اشاره‌یی است به گروه‌های اسلام‌گرای سابق که در دهه‌ی ۸۰ با شوروی‌ها و در دهه‌ی ۹۰ با طالبان جنگیدند.
خانِ ۷۱ ساله، با قامت چهارشانه و محکم و چشمان نافذ، گفت: «حکومت ضعیف است. یک حکومت ضعیف نمی‌تواند قدرت را با چهر‌ه‌های قدرتمند تشریک کند».
با وجود خدمت در چند پست کلیدی حکومت، اسماعیل‌خان یکی از منتقدان پرسروصدای دولت مرکزی در کابل بوده است. در زمان حکومت حامد کرزی، او وزیر آب و برق و والی ولایت هرات بود؛ عناوینی که برای در بر گرفتن قدرتی که خان در غرب افغانستان دارد، ناکافی بود.
در غرب افغانستان، بسیاری‌ها او را امیر یا پادشاه می‌خوانند. عناوینِ بسیارِ او شامل القاب «امیر غرب افغانستان» و «شیر هرات» می‌شود که نشان‌دهنده‌ی نفوذ وسیع‌اش در این بخش از افغانستان است که از نظر اقتصادی پررونق و نسبتا منطقه‌یی آرام شمرده می‌شود، اما با بی‌قانونی و فقر محصور شده و هم‌مرز با سرحد ایران است.
خان در گذشته به استفاده‌جویی شخصی از هرات و مناطق اطراف آن و همچنان به اختلاس میلیون‌ها دالر درآمد گمرکی حکومت از تجارت پر منفعت بین‌المرزی با ایران، متهم شده است.
ثروت او در کاخ سه‌طبقه‌یی مرمرین او در مرکز هرات، به‌خوبی به چشم می‌آید. خان در اقامتگاه بزرگ خود، باغی از پرندگان عجیب‌وغریب دارد. خانه‌ی او با برج‌های مراقبتی و دیوارهای بتونی و چندین سرباز اسلحه‌به‌دست، به‌شدت محافظت می‌شود.

ایالات متحده «باید خارج شود»
خان در مصاحبه با ما گفت: «امریکایی‌ها باید –افغانستان- را ترک کنند. تنها در صورتی ‌می‌توان در افغانستان صلح و امنیت داشت که دولتی با حمایت اکثریت مردم و برگزیده‌شده توسط انتخابات یا لویه‌جرگه به قدرت رسیده باشد. دولت نمی‌تواند متکی به یک ارتش خارجی باشد».
او افزود: «اگر نیروهای خارجی می‌خواهند در این کشور برای دهه‌ها یا حتا قرن‌ها بمانند و یک حکومت دوستانه را [در کابل] برقرار داشته باشند، در افغانستان هرگز صلح و امنیت نخواهد بود. آزادی، استقلال و دین در خون مردم ماست».
بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند در صورتی‌که تمامی نیروهای خارجی افغانستان را ترک کنند، حکومت کابل می‌تواند سقوط کند و طالبان بخش بزرگی از کشور را دوباره تسخیر خواهند کرد. از زمان خروج بیشتر نیروهای ناتو در سال ۲۰۱۴، نیروهای امنیتی افغانستان نتوانسته‌اند در برابر طالبان به‌خوبی ایستادگی کنند و تلفات بی‌سابقه‌یی را متحمل می‌شوند. باورها بر این است که جنگجویان طالبان اکنون نسبت به هر زمان دیگر از سال ۲۰۰۱ بدین‌سو، مناطق بیشتری را در کنترل دارند یا برای در اختیار گرفتن آن در حال جنگ‌اند.
خان اذعان کرد که خروج کامل «مشکلاتی را ایجاد می‌کند». اما اظهار داشت که یک دولت مشروع‌تر در کابل، می تواند «در مقابل طالبان بایستد».
او گفت: «طالبان گزینه‌ی دیگری به‌غیر از کنار آمدن با مردم نخواهند داشت».
گفت‌وگوهای پراگنده‌ی صلح با طالبان در طی دهه‌ی گذشته، هیچ نتیجه‌یی نداشته است. زیرا این گروه می‌گوید تا زمانی که نیروهای خارجی از کشور خارج نشوند، مذاکره نخواهد کرد.
خان می‌گوید که مجاهدین سابق می‌توانند خلای نیروهای خارجی در افغانستان را پر کنند.
در سال ۲۰۱۲، او از جنگجویان سابق خواست که تا خود را سازمان‌دهی مجدد و از کشور دفاع کنند. او می‌گوید که نیروهای خارجی –که او آن‌ها را به‌عنوان «دختر» توصیف کرد- در جنگ‌شان علیه طالبان شکست خورده‌اند.
خان می‌گوید که او هنوز، در صورتیکه از سوی کابل چراغ سبز دریافت کند، “آماده” است که نیروهای شبه‌نظامی خود را دوباره بسیج کند.

تفرقه و چنددستگی افغانستان
خان می‌گوید که اعضای طالبان باید بخشی از یک دولت فراگیر را شکل بدهند که نمایندگی از تمام گروه‌های قومی و جناح‌های سیاسی به‌شمول طالبان می‌کند که مدت‌هایی طولانی درگیر جنگ بوده‌اند.
اسماعیل‌خان گفت: «من فکر می‌کنم، قبل از اینکه این حکومت سقوط کند، به یک حکومت جدید نیاز داریم. ما به یک انتخابات تازه یا یک دولت موقتی نیاز داریم. ما به رییس جمهور جدید که توسط مردم حمایت می‌شود نیاز داریم. مردم از دولت کنونی حمایت نمی‌کنند».
تنش‌های قومی در کشور تشدید شده است و غنی با احاطه کردن خود توسط سیاست‌مداران پشتون و کنار زدن رییس اجراییه، عبدالله عبدالله –فرد شماره دوم در حکومت وحدت ملی و از قومیت تاجیک- متهم به تشدید این حساسیت‌ها است.
خان می‌گوید که انتخابات تازه باید برای انتخاب رییس‌جمهور جدید برگزار شود. این خواست‌ها، توسط دیگر جنگ‌سالاران سابق و چهره‌های سیاسی که در دولت فعلی نفوذ خود را از دست داده‌اند، بازتاب داده شده است.
اما تحلیل‌گران می‌گویند، عوامل اصلی که انتخابات‌های ناقص سال ۲۰۱۴ را رقم زد – یعنی فساد سیستماتیک، ناامنی گسترده و سیستم انتخاباتی مشکل‌زا- باید مورد رسیدگی قرار بگیرد، در غیر آن هر انتخابات جدید به‌سادگی می‌تواند تکرار همان اشتباهات باشد. آن‌ها می‌گویند که اصلاحات به‌دلیل اختلافات میان گروه‌های غنی و عبدالله به‌تاخیر افتاده است.
به‌رغم ناامنی روبه‌رشد، وضعیت اقتصادی اسفناک و درگیری‌های سیاسی، خان می‌گوید: «افغانستان نمی‌تواند برای همیشه در تاریکی باشد». و امیدوار است که کشور بتواند به‌زودی روی پاه‌های خودش بایستد.
اقتصاد افغانستان به‌شدت وابسته به کمک‌های بین‌المللی است، دستگاه امنیتی آن هنوز باید خودشان را ثابت کنند که قادر به دفاع از کشور بدون حمایت ناتو هستند و حکومت به‌شدت ضعیف و چندپارچه‌ی آن در یک بحران سیاسی طولانی‌مدت غرق است.
اسماعیل‌خان گفت: «هنگامی که اتحاد شوروی حمله کرد، هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که ما بتوانیم بر نیرویی چنین بی‌رحم غلبه کنیم. اما ما با کمک خدا از پس آن‌ها برآمدیم. چه کسی تصور می‌کرد که اروپای شرقی از چنگ روس‌ها آزاد شود؟ اما آن‌ها پس از ۷۰ سال به آزادی خود رسیدند. ما هم امیدواریم که بتوانیم بر مشکلات‌مان غلبه کنیم».