موضع دولت افغانستان در مذاکرات صلح با طالبان ازطریق گروه همکاری‌های چهارجانبه که شامل مقامات ارشد کشورهای افغانستان، پاکستان، ایالات متحده و چین است، پس از حمله‌ی انتحاری و تیراندازی‌های پس از آن توسط این گروه در تاریخ ۱۹ اپریل که منجر به کشته‌شدن ۶۴ نفر و زخمی‌شدن ۳۴۷ نفر دیگر شد، تغییر کرده است. یک هفته پس از حمله، رییس‌جمهور اشرف‌غنی در سخنرانی‌اش در پارلمان افغانستان، با اعلام سیاست‌های امنیتی جدیدش، موضع تندی در برابر پاکستان، شبکه‌ی حقانی، داعش و طالبان اتخاذ کرده است.
غنی گفت: «ما انتظار نداریم که پاکستان طالبان را بر سر میز مذاکره بیاورد. آن‌چه ما می‌خواهیم این است که پاکستان… به وعده‌های خود عمل کرده و عملیات‌های نظامی علیه شورشیان راه‌اندازی کند».
با پایان مأموریت نظامی ناتو، نیروهای امنیت ملی افغانستان مسئولیت تضمین امنیت سراسر این کشور را در ماه دسامبر ۲۰۱۴ بر عهده گرفتند. غنی به پارلمان گفت که او از زمان آغاز کارش به‌عنوان رییس‌جمهور تلاش کرده است تا از «تمام منابع موجود… برای پایان‌دادن به خشونت‌ها از طریق مسالمت‌آمیز» استفاده کند، اما او نیز مانند رییس‌جمهور پیشین خود به هیچ‌گونه موفقیتی دست نیافته است. در واقع، سال گذشته مرگ‌بارترین سال در تاریخ [چند سال] اخیر افغانستان بوده است و تلفات غیرنظامیان با رقم ۱۱۰۰۰ نفر، به سطح بی‌سابقه‌بی رسیده است. طالبان برای مدتی کوتاه کنترل شهر قندوز را به دست گرفتند، و همچنین آن‌ها در ولایت‌های دیگری نیز به‌خصوص در جنوب، شمال‌شرقی و غرب افغانستان پیشروی کرده‌اند.
سخنرانی ماه اپریل غنی، نخستین‌باری بود که دولت افغانستان علناً موضع سخت خود را در برابر گروه‌های شورشی ضددولتی اعلام کرده است که تمایلی به پایان‌دادن به خونریزی با شیوه‌های صلح‌آمیز ندارند و همچنان به مبارزه علیه دولت افغانستان ادامه می‌دهند. اما از زمان سخنرانی غنی در پارلمان افغانستان، نیروهای امنیت ملی افغانستان هیچ عملیاتی تهاجمی در برابر گروه‌های شورشی به‌ویژه در ولایت‌های هلمند، قندوز و بدخشان انجام نداده‌اند.
درطول پنج ماه گذشته، مناطق شمالی ولایت هلمند یکی‌ پس از دیگری به دست طالبان سقوط کرده‌اند – این وضعیت با سقوط موسی‌قلعه و نوزاد در ماه فبروی ۲۰۱۶ آغاز شد و پس از آن بخش‌های زیادی از سنگین و گرشک، پس از آن مارجه و در تازه‌ترین مورد، منطقه‌ی جنوبی خان‌شین به دست طالبان افتاد. هرچند نیروهای امنیتی افغانستان موفق به تسخیر مجدد ولسوالی خان‌شین شدند، اما هنوز برای پاک‌سازی مرکز این ولایت، لشکرگاه، با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند. طالبان اکنون نسبت به دولت افغانستان، مناطق به‌مراتب گسترده‌تری از ولایت هلمند را کنترل می‌کنند.
علی‌رغم این حقیقت که طالبان حملات بهاری خود را راه‌اندازی کرده‌اند، وضعیت امنیتی در ولایت هلمند در طی دو ماه گذشته بسیار آرام بوده است. هیچ حمله‌ی بزرگی در این مدت توسط این گروه انجام نشده است و هیچ منطقه‌ی جدیدی نیز به کنترل طالبان درنیامده است. راز این آرامش این است که طالبان درحال جمع‌آوری سودهای خود از برداشت امسال تریاک هستند، درحالی‌که برخلاف سال‌های گذشته، کمپاین دولتی مبارزه با تریاک هنوز آغاز نشده است.
پرسودترین منبع درآمد طالبان که برای تأمین مالی عملیات‌های این گروه استفاده می‌شود، تا حد زیادی به برداشت تریاک بستگی دارد. طالبان عشر (مالیات اسلامی) خود از کشاورزان را جمع‌آوری می‌کنند. طالبان نوع دیگری از مالیات را برای اجازه‌دادن به کشت خشخاش و حفاظت از مزارع کشت خشخاش از کمپاین دولتی مبارزه با تریاک دریافت می‌کنند. درعین‌حال، آن‌ها مالیات دیگری به‌نام زکات را بر سود سالانه‌ی برداشت محصول خشخاش که توسط کشاورزان و صاحبان زمین به دست می‌آید وضع کرده‌اند. منبع دیگر درآمد این گروه شامل پولی است که برای تضمین باز نگه‌داشتن مسیرهای حمل‌ونقل و قاچاق برای فروشندگان تریاک و قاچاق‌چیان کسب می‌کنند.
محصول تریاک امسال نسبت به سال گذشته افزایش یافته است، بااین‌حال دولت مزارع تریاک را دست‌نخورده گذاشته است. باتوجه به ضرورت تولید تریاک برای طالبان، آن‌ها با توقف پیشروی‌ها و حملات خود بر نیروهای دولتی، سعی می‌کنند دولت را وادار به واکنش نشان‌دادن نکنند. چنین وضعیتی بهترین شانس را در اختیار غیرنظامیان طالب قرار می‌دهد تا برداشت محصول و جمع‌آوری مالیات را تکمیل کرده و برای حملات تابستانی خود آماده شوند.
به گفته‌ی روستاییان محلی، تقریباً ۹۸ درصد از جنگجویان شورشی طالبان در «نش» یا نیشتر زدن به گل‌های تریاک و جمع‌آوری صمغ تریاک شرکت می‌کنند. این کار دشوار و نیازمند مهارت است، اما کارگران فصلی تقریباً از سراسر افغانستان برای کمک جمع می‌شوند. کسانی‌که در این کار شرکت می‌کنند یک سوم برداشت را به دست می‌آورند.
حاجی نورجان، یک کشاورز محلی در ولسوالی نوزاد می‌گوید: «گروه‌های مختلف طالبان نه‌تنها امسال درآمد زیادی از مالیات خشخاش به‌دست ‌آوردند، بلکه پول زیادی را نیز از دستمزد مبارزان خود در کار نیشترزدن و جمع‌آوری صمغ دریافت کردند».
از آن‌جا که طالبان مشغول برداشت تریاک و جمع‌آوری مالیات بودند، نیروهای امنیت ملی افغانستان می‌توانستند از این فرصت برای راه‌اندازی حملاتی برای پس‌گرفتن مناطق شمالی هلمند استفاده کرده و نه‌تنها شورشیان، بلکه منابع مالی سودآور آن‌ها را نیز هدف قرار دهند. اما در مقابل، نیروهای امنیت ملی افغانستان در موضع دفاعی قرار داشته و در پناهگاه‌های خود در بخش‌های مختلف منتظر مانده‌اند. در یک حرکت استراتژیک، نیروهای امنیت ملی افغانستان ولسوالی خان‌شین را پس گرفتند که چند هفته قبل طالبان کنترل آن را به‌دست گرفته بودند. اما هیچ پیشرفتی در سه ولسوالی شمالی که طالبان در آن‌جا واحدهای اداری خود را ایجاد کرده و کنترل کامل بر آن‌ها دارند، وجود نداشته است. دولت همچنین هیچ اقدامی برای بازپس‌گیری ولسوالی مرکزی مارجه، بخش‌هایی از ولسوالی نادعلی، و روستای غربی باباجی از شهر لشکرگاه انجام نداده‌اند که هنوز نیز در کنترل طالبان قرار دارد. درعوض، هم طالبان و هم دولت افغانستان درگیر آمادگی‌گرفتن برای حملات تابستانی هستند.
دولت افغانستان نه‌تنها حمایت نظامی از سوی متحدان استراتژیک خود، ایالات متحده و ناتو، دریافت می‌کند بلکه روسیه و هند نیز کمک‌های نظامی برای آن فراهم می‌آورد. باوجود این کمک‌ها، نیروهای امنیت ملی افغانستان موفق به راه‌اندازی حملاتی علیه طالبان در هلمند و سایر ولایت‌ها در حیاتی‌ترین زمان نشده‌اند، بلکه شرایط ایده‌آلی را برای شورشیان طالبان فراهم کردند که بتوانند حمایت‌های مالی موردنیاز برای خرید سلاح و مهمات را به‌دست آورده و برای سال خونین دیگری در افغانستان آماده شوند.
دولت افغانستان درحال‌حاضر بهترین فرصت خود را برای ضربه‌زدن بر دشمن خود در زمانی بسیار حساس از دست داده‌ است. بااین‌وجود، نیروهای امنیتی افغانستان ادعا می‌کنند که آن‌ها در حال آمادگی‌گرفتن برای حملات بوده‌اند و اکنون توانایی دفاع از مواضع خود را دارند. باتوجه به این‌که طالبان مبلغ زیادی را از برداشت تریاک به‌دست آورده و نیروهای تازه‌یی را استخدام کرده‌اند، احتمالاً در چند ماه آینده شاهد حملات و تهاجم‌های تازه‌ی طالبان بر سرزمین‌های تحت کنترل دولت خواهیم بود. ازاین‌رو، به‌منظور به‌حداقل ‌رساندن اثرات حملات آینده‌ی طالبان، دولت افغانستان نیاز دارد تا به فکر راه‌حل‌های تازه‌یی بوده و حمله‌یی را با هدف ضربه ‌زدن به طالبان در حیاط‌خلوت خودشان انجام دهند، در حالی‌که آن‌ها درحال آمادگی‌گرفتن برای برنامه‌های جنگی آینده‌ی خود هستند.
هم‌چنین اکنون می‌تواند زمان مناسبی برای دولت افغانستان باشد تا آغاز حملات شبانه را برای هدف‌قراردادن رهبران طالبان و منابع مالی آن‌ها در نظر بگیرد. نیروهای امنیتی افغانستان باید اقداماتی جدی روی دست گرفته و حامیان مالی طالبان، قاچاقچیان و تریاک جمع‌آوری‌شده توسط کشاورزان را به‌عنوان بخشی از عملیات جدیدی برای تضعیف مالی این گروه هدف قرار دهند. اگر نیروهای امنیت ملی افغانستان هم‌چنان در پایگاه‌های خود به انتظار حملات طالبان بمانند، به‌جای این‌که بیرون آمده و حملاتی را علیه شورشیان راه‌اندازی کنند، داستان قندوز ممکن است در هلمند نیز تکرار شود، اما به‌مراتب بدتر و مرگ‌بارتر.