گلبدین حکمتیار، جنگ‌سالار افغان، به کابل برگشته و به تبعید ۲۰ ساله‌اش پایان داده است. افغان‌ها در مورد بازگشت نخست‌وزیر پیشین به سیاست دیدگاه‌های مختلف دارند، بازگشتی که پتانسیل اغوا کردن طالبان به ورود به گفت‌وگوهای صلح را دارد.
قرار بود گلبدین حکمتیار با اشرف غنی، رییس‌جمهور افغانستان، پس از ورود به کابل روز پنج‌شنبه دیدار کند. وزارت داخله و سخنگوی حکمتیار تایید کرد که یک کاروان به‌شدت مسلح این جنگ‌سالار بدنام را از ولایت ننگرهار به کابل همراهی کرده است – کسی که به‌خاطر راکت‌باران کابل در اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰ در جریان جنگ داخلی افغانستان بدنام است.
قرار است این نخست‌وزیر پیشین به‌دنبال توافقی در ماه سپتامبر سال گذشته میان حکومت و گروه ملیشه‌یی او، حزب اسلامی، در سیاست نقش فعالی بازی کند. در ماه فبروری، شورای امنیت سازمان ملل متحد تحریم‌ها علیه حکمتیار که شامل منجمدساختن دارایی او، یک ممنوعیت جامع سفر و تحریم تسلیحاتی می‌شود، را برداشت.
حکمتیار، رهبر سازمان اسلام‌گرای حزب اسلامی، پس از تهاجم به رهبری ایالات متحده در افغانستان در سال ۲۰۰۱ گاهگاهی با القاعده و طالبان همکاری کرده بود. او از سال ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۴ و بار دیگر برای مدت کوتاهی در سال ۱۹۹۶، قبل از تصرف کابل توسط طالبان، نخست‌وزیر افغانستان بود. بازگشت این جنگ‌سالار قدرتمند در زمانی اتفاق می‌افتد که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده، دارد سیاست کشورش در قبال افغانستان را بازبینی می‌کند و احتمالا استراتژی جدیدی را در هفته‌های آینده اعلان خواهد کرد.
دخالت روسیه در سیاست افغانستان نیز در چند ماه گذشته به‌طور قابل ملاحظه‌یی افزایش یافته است و بسیاری از تحلیلگران می‌گویند که هدف مسکو به حداقل رساندن نقش واشنگتن در افغانستان به کمک اسلام‌آباد و پکن است. مقام‌های ایالات متحده ماه گذشته اشاره کردند که روسیه ستیزه‌جویان طالب را مسلح می‌کند.
روند صلح
اعضای شورای عالی صلح افغانستان، نهادی که وظیفه‌اش برقراری آشتی با طالبان و دیگر گروه‌های مسلح است، باور دارند که حکمتیار می‌تواند راه را برای گروه‌های دیگری چون طالبان برای پیوستن به حکومت هموار کند. حکومت وحدت ملی رییس‌جمهور اشرف غنی به‌خاطر ناکامی در دستیابی به موافقت‌نامه‌ی صلح با طالبان یا دیگر گروه‌های مسلح تحت فشار است. تلاش‌های افغانستان در راستای آشتی با طالبان با استفاده از حمایت پاکستان ظاهرا به بن‌بست رسیده است و کابل اسلام‌آباد را به‌خاطر عمل نکردن به وعده‌هایش مقصر می‌داند.
پاکستان، همزمان با بدترشدن روابط [اش] با افغانستان و ایالات متحده، به چین و روسیه نزدیک‌تر شده است و به‌دنبال کمک آن‌ها برای پایان دادن به جنگ در افغانستان بوده است. باورها برآنند که حکمتیار با ارتش پاکستان روابط خوبی داشته باشد، اما این نخست‌وزیر پیشین به‌طور غیرمنتظره‌یی به همسایه‌های افغانستان هشدار داد در مسایل داخلی کشورش دخالت نکنند. حکمتیار در ۲۹ اپریل، اولین‌باری که پس از نزدیک به دو دهه در انظار عمومی ظاهر شد، گفت: «امیدوارم همسایه‌های ما از افغانستان میدانی برای رقابت‌های سیاسی و نظامی‌شان نسازند». او هم چنین ستیزه‌جویان طالبان را به پیوستن به یک «کاروان صلح» تشویق کرد.
حکمتیار در یک گردهمایی پیروانش و سیاست‌مداران افغانستان در ولایت لغمان، در شرق کابل، گفت: «جنگ بی‌هدف، بی‌معنا و نامقدس را بس کنید».
یک چهره‌ی تفرقه‌انداز
از دید برخی از کارشناسان گیرودار حکومت افغانستان با حکمتیار می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد. یک مقام ارشد در حکومت افغانستان به خبرگزاری رویترز به شرط ناشناس ماندنش گفت: «هنوز ابهاماتی وجود دارد که او می‌خواهد چه کار کند. آیا می‌خواهد در حکومت شریک باشد یا یک رقیب؟».
هم‌چنین بازگشت حکمتیار احتمالا اختلافات میان جناح‌های مختلف در حکومت وحدت ملی را تشدید خواهد کرد. بازگشت رهبر با نفوذ حزب اسلامی برای عبدالله عبدالله، رییس اجرائیه، و حامیان تاجیک‌تبار او مزاحمت کرده و بسیاری‌ها باور دارند بازگشت او تسلط پشتون‌ها بر حکومت را بیشتر تثبیت خواهد کرد.
عبدالودود پیمان، عضو تاجیک‌تبار پارلمان از زادگاه حکمتیار، قندوز، گفت: «گفته‌های حکمتیار در مورد مسلط بودن و کنترل کردن هرگز تغییر نکرده است و او به‌دنبال قدرت و اقتدار است». اما دیگران امیدوارند که او می‌تواند صلح بیاورد، صلحی که نیاز جدی این کشور جنگ‌زده است. صفی الله مسلم، عضو پارلمان از ولایت شمالی بدخشان گفت: «او یک چهره‌ی با نفوذ است و در سرتاسر کشور نفوذ زیادی دارد و می‌تواند کلیدی در آوردن صلح به کشور باشد».
برخی از ناظران معتقدند که نگرانی اصلی حکومت افغانستان در حال حاضر گسترش گروهی که «دولت اسلامی» خوانده می‌شود در کشور است. کابل، به کمک حکمتیار و طالبان، می‌تواند پیشروی دولت اسلامی را متوقف سازد و ظاهرا واشنگتن و مسکور در مورد این مسأله همسو اند.
مذاکره از موقف ضعیف
از سوی دیگر، رییس‌جمهور غنی با چالش‌های کلان داخلی مواجه است. میزان حمایت از حکومت در حال کاهش بوده است و ستیزه‌جویان اسلام‌گرا خونین‌تر از همیشه به نظر می‌رسد. یک تظاهرات کلان ضدحکومتی در کابل در ماه می سال گذشته، وضع سیاسی شکننده در کشور و کاهش حمایت از حکومت غنی در میان افغان‌ها را برجسته ساخت. به این دلیل است که کارشناسان باور دارند غنی می‌خواهد حمایت از خودش در میان پشتون‌هایی را تقویت کند که در جریان جنگ داخلی افغانستان در دهه‌ی ۱۹۹۰ از حکمتیار حمایت کردند. فیض محمد زلاند، استاد در دانشگاه کابل، به دویچه ویله گفت: «حکمتیار هنوز در میان مردم در سراسر افغانستان از حمایت زیادی برخوردار است و اتحاد او با حکومت می‌تواند افراد زیادی را به طرف‌شان بیاورد».
هم‌چنین، روابط نزدیک حکمتیار با پاکستان می‌تواند به بهبود روابط پرتنش کابل با اسلام‌آباد کمک کند. در عین زمان، برخی از کارشناسان هشدار می‌دهند که حکومت افغانستان باید در مورد نقش قوی پاکستان در سیاست افغانستان محتاط باشد.
