در این روزها مردم با علاقمندی زیاد برای خرید میوه‌ خشک از قبیل چهار مغز، پسته، بادام کشمش، غولنگ، سنجد، برای تهیه هفت میوه (هفت سین، به بازار می‌روند و همچنان لباس جدید با ماهی و جلبی نیز می‌خرند.

کمتر از ۳ روز به سال نو مانده است، به دکان‌های ماهی و جلبی فروشی سر می‌زنم، دکانداران و مشتریان سرگرم خرید و فروش اند. در شهر مزارشریف جلبی را کیلوی صد افغانی و ماهی را سه صد افغانی می‌فروشند.

از فروشنده‌ی که عارف نام دارد پرسیدم که آیا در شب و روزهای نوروز به نرخ ها تغییر وارد می‌کنند و یا به همان نرخ همیشه‌گی فروش می‌کنند. وی گفت که نرخ ها ثابت و به همان نرخ همیشه‌گی است. بیشتر از ۳۰ سال است که این فروشنده در ایام نروز، ماهی و جلبی را با رونق بیشتر بازارش به‌فروش میرساند. بیشترین مشتریانش نامزد داران و خانواده های آنها است.

در أفغانستان معمول است که خانواده نامزد پسر برای خانواده عروس در ایام عید و نوروز، تحایف ببرند که از جمله ماهی و جلبی را به عنوان نوروزی، چند روز قبل از رسیدن سال نو خورشیدی به خانه‌ی عروس می‌برند. در سال‌های پسین لباس‌های گران‌بها و جواهرات نیز شامل تحایف عیدی و نوروزی شده اند، که برای اکثریت جوانان أفغانستان با توجه به شرایط اقتصادی عمومی کشور، کمرشکن و سنگین است.

در همین حال با جوان‌ی به اسم اصیل که یک سال می‌شود نامزد است گفتگو کردم. او برای فامیل نامزد خود جلبی و ماهی خریداری نموده و آنرا با میل خودش به رسم تحفه نوروزی به آنها می‌فرستد. وی همچنان گفت که بردن تحفه نوروزی از سوی خانواده‌های نامزدداران از جمله رسوم و عنعنات قدیمی بین افغان هااست.

او گفت که این سنت روابط را میان خانواده ها گرم‌تر و پر رنگ‌تر می سازد.

اصیل در رابطه به این‌که بردن تحایف نوروزی برای خیلی‌ها سنگین تمام می‌شود، چنین گفت:

نمی‌شود این فرهنگ را از بین برد. اگر کسی توانش را دارد ببرد، اما اگر ندارد خواهش من اینست فامیل ها بالای کسی جبری فشار نیاورند تا حتمن نوروزی ببرند. در آن‌صورت یک شاخه گل بهترین تحفه است.

أفغانستان از نگاه اقتصادی خودکفا نیست و در بیشترین موارد متکی به کشورهای دیگر و همسایگان است.

فارم‌ها و دریاهای أفغانستان نیازمندی بازار ماهی در کشور را برآورده نمی‌تواند و نیاز است تا تاجران ماهی را از خارج کشور وارد کنند.

پاکستان و ازبکستان بزرگترین صادر‌کننده‌گان ماهی برای أفغانستان اند.

سراج الدین انتظار / خامه پرس / شهر مزارشریف