زلمی خلیل زاد و احتمال رسیدنش به وزارت امور خارجه “ترامپ”/ استقبال افغانها و شک و تردیدهای امریکایی ها!
این روزها نام زلمی خلیل زاد، سفیر سابق امریکا در افغانستان، عراق و سازمان ملل، در محافل سیاسی افغانستان سر زبان ها افتاده و برخی از رسانه های چاپی کشور به شمول “افغانستان تایمز” هر روز در صفحات اصلی خود گزیده هایی از کتاب “فرستاده” نوشته زلمی خلیل زاد همراه با تصاویری منتخب از وی را منتشر می کنند.
بعد از سقوط رژیم طالبان در سال ۲۰۰۱ زلمی خلیل زاد در سیاست افغانستان نقش دراماتیک داشته است. زمانی دونالد رامسفلد، وزیر دفاع سابق امریکا، در نصیحتی به خلیل زاد گفته بود “دستانت را از زین بایسیکل بردار” و اجازه بده افغانستانیها مستقلانه مسیر حرکت خود را انتخاب کنند و زلمی خلیل زاد در واکنشی غضب آلود گفته بود “جناب وزیر، اینجا بایسیکلی وجود ندارد.”
خلیل زاد افغانی الاصل که اکنون ۶۵ ساله است در سال ۲۰۰۳ به عنوان فرستاده فرستاده ویژه امریکا به افغانستان وارد کابل شد؛ وی بعد از سقوط رژیم طالبان، تلاش زیادی کرد یک نظام جدید غیر نظامی در افغانستان روی کار آورد اما دو سال حضور وی در این پست با چالش های زیادی همراه بود: چون در مانور رساندن کرزی به ریاست جمهوری نقش پر رنگ داشت و در ادامه کرزی را وادار ساخت چهره های ضد طالبانی که بعضا جنگ سالار نامیده می شوند را دور خود جمع کند. خلیل زاد در آن زمان نایب السلطنه امریکا در افغانستان خوانده می شد.
اکنون با مطرح شدن احتمال کاندیداتوری زلمی خلیل زاد در پست وزارت امور خارجه امریکا یا حداقل یک پست مشاورت پایین رتبه در سیاست خارجی در دولت ترامپ، یک بار دیگر زلمی خلیل زاد به عنوان یک عنصر بالقوه در دولت تازه دنالد ترامپ در نزد افغانستانیها مطرح شده است، نکته ای که می تواند در تعداد حضور سربازان امریکایی و نیز کمک های مالی امریکا به افغانستان تاثیر گذار باشد.
عبدالحمید مبارز، نویسنده و از مسئولین فرهنگی در زمان کرزی، در گفت و گو با “واشنگتن پست” می گوید زلمی خلیل زاد قرابت عمیقی با امریکا و افغانستان دارد و کسی است که می تواند تعادل و موفقیت را در سیات خارجی امریکا در قبال افغانستان به ارمغان بیاورد.
وی تاکید می کند که خلیل زاد در نظم سیاسی افغانستان “پسا جنگ” نقش مهمی داشته و تنها اشتباه وی شاید دادن زمینه جولان و قدرت بیش از حد به جنگ سالاران سابق افغانستان بوده است، چیزی که هم اکنون نیز دامنگیر دولت و سیاست افغانستان می باشد.
مبارز نیز همچون سایر کارشناسان افغان ابراز امیدواری می کند زلمی خلیل زاد بتواند با تغییر سیاست خارجی امریکا در قبال پاکستان، منشا اصلی حمایت از تروریزم در منطقه را بخشکاند؛ به باور این نویسنده چنین دیدگاهی می تواند صلح وثبات دائمی را در افغانستان ایجاد کند و به نفع امریکا نیز باشد.
قابل ذکر است که پاکستان به عنوان شریک و متحد امریکا در مبارزه با تروریزم، سالیانه مبالغ زیادی از این کشور دریافت می کند. پاکستان علی رغم ادعاهای خود هرگز در مبارزه با تروریزم در منطقه صادق نبوده و بسیاری از فرماندهان طالبان و دیگر گروه های تروریستی در خاک این کشور احیا شده و علیه دولت افغانستان و حتی خود خارجی ها حملات انتحاری و انفجاری و جنگ را طراحی و به پیش برده اند.
محمد داوود کلکانی، وکیل مردم کابل در پارلمان، نیز در گفت و گو با واشنگتن پست معتقد است که زلمی خلیل زاد از آنجایی که با تمام اقوام و فرقه های افغانستان آشنایی کامل دارد و فردی خلاق، با دانش و آشنا به مسائل منطقه می باشد، می تواند در سیاست خارجی امریکا نقش برجسته ای داشته باشد.
وی تاکید می کند که زلمی خلیل زاد منتقد شدید سیاست پاکستان در دادن پناهگاه و کمک های نظامی به تروریستان به شمول طالبان می باشد.
این همه در حالی است که بنابر تجربه گذشته و شواهد موجود می توان گفت حتی با حضور زلمی خیلی زاد در دستگاه دیپلماسی امریکا، احتمال ایجاد تغییر در سیاست خارجی امریکا در قبال پاکستان کمی خوشبینانه به نظر می رسد چراکه پاکستان و امریکا سالهاست که دوست و متحد یکدیگرند و با اینکه پاکستان در مبارزه با تروریزم در منطقه صادق نبوده اما امریکا نمی خواهد به راحتی این متحد و غلام مطیع خود را به راحتی از دست بدهد. از طرفی نباید فراموش کرد که در کمپاین تبلیغاتی انتخابات ریاست جمهوری امریکا روی افغانستان تاکید زیادی نشد و بعید به نظر می رسد در دولت ترامپ، افغانستان در لیست اولویت های امریکا قرار گیرد.
احمد رشید، کارشناس پاکستانی در امور افغانستان و طالبان، اما انتظار دارد که ترامپ روی نگرانی های بین المللی در مورد پاکستان به دلیل حمایت از طالبان تمرکز کند.
وی می گوید ترامپ در قبال پاکستان سختگیر خواهد بود، سختگیر تر از دولت دولت اوباما
باید گفت که هم اکنون در حدود ده هزار نیروی امریکایی در افغانستان مستقر هستند و بسیاری از افغانستانیها از این نگرانند که ترامپ تمام سربازان امریکایی را از افغانستان خارج کرده نیروهای امنیتی را در جنگ با تروریستان به شمول طالبان تنها بگذارد و کمک های مشورتی امریکا به نیروهای امنیتی افغانستان را قطع یا کاهش دهد. افغانستانیها اما امیدوارند با حضور زلمی خلیل زاد در دستگاه سیاسی ترامپ، وی می تواند در نگهداشتن نیروهای امریکایی در افغانستان نقش داشته باشد و به نگرانی اصلی دولت افغانستان نسبت به تنها ماندن و فراموش شدن پایان دهد.
ترامپ در مصاحبه با فاکس نیوز در گرماگرم کار و زارهای انتخاباتی اش گفته بود که امریکا احتمالا نیروهایش در افغانستان را حفظ کند چراکه افغانستان مکان ورود امریکا به خاور میانه و همسایه پاکستان اتمی است.
رئیس جمهور تازه امریکا تاکید کرده بود امریکا باید در افغانستان بماند و بهترین تلاش خود را انجام دهد اگرچه امریکا تا این لحظه به موفقیت چندانی در افغانستان نرسیده و گزینه های زیادی برای کسب پیروزی در آینده در جنگ افغانستان ندارد.
این در حالی است که دولت وحدت ملی افغانستان هم اکنون با دولت اوباما رابطه نزدیک دارد و رئیس جمهور غنی در پیام تبریکی اش به ترامپ گفته بود که امریکا شریک استراتژیک و مهم افغانستان قلمداد می شود و امیدوار است این نزدیکی و همکاری در دولت ترامپ نیز ادامه یابد.
زلمی خلیل زاد اگرچه ممکن است نظراتی مشابه با ترامپ داشته باشد، یکی از چهره های برتر در تدوین سیاست خارجی ترامپ که در نهایت سبب پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری امریکا شد، قمداد می
شود و در دولت های جمهوری خواهان در امریکا پست های کلیدی زیادی داشته است اما احتمال رسیدن او به پست وزارت امور خارجه امریکا می تواند دور از ذهن به نظر چراکه وی به دلیل نگارش کتاب و فکر کاندید شدن در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۹ و ۲۰۱۴ افغانستان به دور زدن محدودیت های یک دیپلمات متهم است.
گذشته از این زلمی خلیل زاد از مسلمانان سنی مذهب مهاجر در امریکاست و ترامپ گفته است که مانع ورود مسلمانان سنی به امریکا خواهد شد یا آنها را تحت بازجویی های شدید قرار خواهد داد اگرچه برخی از پالسی سازان نزدیک به ترامپ نسبت به تحریک تروریستان و همدردی آنان با مهاجرین سنی مذهب و مسلمان امریکا در صورت عملی شدن این تفکر ترامپ هشدار داده اند.
از طرفی بسیاری از منتقدان زلمی خلیل زاد به شمول رپ دانا روهر اباچر و کلیف جمهوری خواه، وی را به دخالت در سیاست افغانستان و تدوین قانون اساسی این کشور و حمایت از کرزی متهم می کنند. روهر اباچر در نامه ای سرگشاده به خلیل زاد وی و مقامات سازمان ملل در افغانستان را به دخالت آشکا در افغانستان برای به قدرت رساندن کرزی متهم کرد.
برخی از کارشناسان افغانستانی اما بر این باورند که در آن زمان شرایط و اوضاع فرق می کرد و فعالیت های خلیل زاد در کنترل اوضاع و مهار بحران ها مفید بوده است.
میرزا یارمند معاون وزیر سابق و کسی که با خلیل زاد در کابل کار کرده یکی از کسانی است که معتقد است خلیل زاد مرد هوشیار و کارکشته ای است و می تواند گزینه مناسبی برای وزارت امور خارجه امریکا در دولت ترامپ باشد.
وی می گوید فعالیت های خلیل زاد در افغانستان دخالت به حساب نمی آید بلکه نوعی همکاری و مساعد با افغانستان جدید به شمار می رود.