امروز (جمعه، ۲۶دلو)، برابر است با سی‌امین سال‌روز خروج ارتش سرخ شوری وقت از افغانستان. حکومت افغانستان و شماری از شهروندان کشور، از این روز در مراسم‌های جداگانه بزرگداشت کردند.

حکومت، مراسم بزرگداشت از این روز را در ارگ ریاست‌جمهوری برگزار کرد و در آن شماری از مقام‌های دولتی، سیاسیون و بزرگان قومی شرکت کرده‌ بودند.

رییس‌جمهور غنی که برای شرکت در نشست امنیتی مونیخ در آلمان به‌سر می‌برد، در این مراسم حضور نداشت. او در پیامی ویدیویی، گفته‌هایش را همه‌گانی ساخت.

آقای غنی، در پیام ویدیویی‌اش، گفت که افغانستان یک بار دیگر در مقطع سرنوشت ساز قرار گرفته‌است و باید افغان‌ها اتحاد و یک‌پارچگی شان را حفظ کنند: «ما اکنون یک‌بار دیگر در یکی از مقاطع سرنوشت ساز کشور قرار گرفته ایم. ما می‌توانیم با وحدت و یک پارچگی و عزم ملی به جنگ و ناامنی نقطۀ پایان گذاریم و به صلح راستین و پایدار دست بیابیم.»

آقای غنی، بار دیگر با اشاره به گفت‌وگوهای صلح، تأکید کرد که صلح شکننده و مقطعی نمی‌خواهد: «مردم ما صلح می‌خواهند اما نه صلح شکننده و چند روزه؛ صلح چند روزه اقلیت محور است و اکثریت بزرگ جامعه یعنی زنان، جوانان و طبقات محروم را نادیده می‌گیرد.»

عبدالله عبدالله، رییس‌اجراییه حکومت در سخنرانی‌اش در این مراسم، بر مبارزۀ جدی با هراس‌افگنی تأکید کرد: «جهاد افغانستان از تروریزم مبرا بود. با دهشت‌افگنی رابطه‌یی نداشت. نمی‌گفتیم صدها بی‌گناه کشته شوند و ما یک عسکر روس را بکشیم. دهشت‌افگنی محکوم و خلاف تمام ارزش‌های دینی و انسانی است و در هرجایی که هست باید محکوم گردد. متاسفانه ما در کشور خود هم شاهد تروریزم بودیم و هم شاهد توجیه تروریزم.»

همزمان با این، «مجمع ملی فرزندان شهدا» امروز در یک مراسم ویژه با حضور اعضای ۲۵۰۰خانوادۀ قربانیان جنگ‌ها سالروز خروج ارتش سرخ، در تالار لویه جرگه بزرگداشت کردند.

این مجمع، با پخش قطع‌نامه‌یی، گفته‌است که بازمانده‌گان قربانیان جنگ‌ها باید در روند صلح با طالبان سهیم باشند.

این در حالی است که گفت‌وگوهای صلح با طالبان به مرحلۀ حساسی رسیده‌است. طالبان تاکنون چهار بار در غیبت حکومت افغانستان با امریکا و یک بار با سیاسیون افغانستان دیدار کرده‌اند. قرار است طالبان تا دو روز دیگر با عمران خان، نخست وزیر پاکستان نیز دیدار کنند.

خروج ارتش سرخ از افغانستان

در ۲۶ ماه دلو سال ۱۳۶۷هجری خورشیدی، آخرین واحدهای ارتش اتحاد جماهیر شوروی پیشین، در نتیجۀ مبارزۀ «مجاهدین» از افغانستان بیرون شدند و به حضور نُه سالۀ شان در این کشور، پایان دادند.

ارتش سرخ شوروی، در سال ۱۳۵۸خورشیدی، برای حمایت از حکومت حزب دموکراتیک خلق، به افغانستان حمله کرد و با آوردن ارتش بیش از یک صد هزار نفری، افغانستان را رسمأ در اشغال خود قرار دادند.

اما، ۳۰سال پیش از امروز، این ارتش پس از نُه سال جنگ و درگیری مرگ بار، افغانستان را ترک کردند . در این جنگ نُه ساله، بیش از یک میلیون افغان به شمول ۹۰هزار مجاهد، بیش از ۲۰هزار نیروهای امنیتی و شماری زیادی از غیرنظامیان کشته شدند. این جنگ، جان ۱۴ هزار عسکر شوروی را نیز گرفت.

در سال ۱۹۷۹میلادی، حفیظ الله امین، حاکم افغانستان بود. جاسوسان «ک جی بی» در آن زمان به سردم داران شوروی گفتند که حاکمیت حفیظ الله امین، برای اتحاد جماهیر شوروی یک تهدید است و نیز آنان به امین اعتماد ندارند که وی به اتحاد شوروی وفادار باشد. شوروی نیز در آن زمان فکر می‌کرد که حفیظ‌الله امین در مرگ نورمحمد ترکی، کسی که پیش از وی رییس‌جمهور بود، دست دارد. به همین دلایل، شوروی در بیست و دوم ماه دسامبر سال ۱۹۷۹ تصمیم بر کنارزدن امین گرفت و مشاوران شوری برای ارتش افغانستان، گام‌هایی را در این راستا برداشتند.

نخست، آنان تمام ارتباطات تلفنی را در کابل قطع کردند؛ چنان که حتا یک پیام هم اجازه نبود تا به داخل و یا از داخل به بیرون از شهر فرستاده شود. همزمان با این، نیروهای هوایی شوروی نیز به کابل رسیدند. امین که متوجه این موارد شد، به کاخ ریاست جمهوری پنا برد.

در بیست و هفتم ماه دسامبر در حدود ۷۰۰ نیروی ارتش شوروی بخش هایی مهم حکومت و ساختمان های متعلق به ارتش در کابل را تصرف کردند.

در شب همین روز، نیروهای شوروی تمامی سیستم‌های ارتباطی کابل را ویران کردند و مدتی بعد بر کاخ ریاست جمهوری حمله کردند. اما، هنگامی که صبح شد، امین و فرزندش کشته شده بودند. بلافاصله، ببرک کارمل به جای امین گماشته شد و به حکمروایی‌اش تا سال ۱۹۸۶ ادامه داد.

پس از آن، در سال ۱۹۸۷ داکتر نجیب الله احمدزی، به مسنت قدرت تکیه زد و تا سال ۱۹۹۲ بر افغانستان حکم راند.

هنگامی که مهاجدین سرگرم جنگ در کشور بودند، نیروهای شوروی کنترول بخش‌هایی مهم افغانستان به ویژه بزرگ شهرها را در اختیار داشتند.

تهاجم شوروی در افغانستان، واکنش‌های جهانی را به همراه داشت و کشورهای جهان در این باره موافق نبودند. به همین دلیل، جیمی کارتر، رییس جمهور وقت ایالات متحده، عملکرد شوروی را در افغانستان، بزرگ‌ترین و جدی‌ترین تهدید برای صلح، پس از جنگ جهانی دوم خواند.

در دهۀ ۱۹۸۰ میلادی، مجاهدین که از سوی کشورهای ایالات متحده، بریتانیا، عربستان سعودی و پاکستان پشتیبانی می‌شدند، خودشان را برای مقابله با شوروی آماده کردند.

در این زمان، پاکستان نیز شوروی را برای امنیت خود یک تهدید تلقی کرد. همزمان با تداوم جنگ، شمار زیادی از نیروهای شوروی کشته شدند. مایکل گورباچف، رهبر اتحاد جماهیر شوروی، این جنگ را «زخم ناسور» خواند.

اما، پس از خروج شوروی، صلح در افغانستان تحقق نیافت و جنگ‌های داخلی آغاز شدند. این جنگ‌ها، در حدود ده سال دوام کرد و پس از آن، رژیم سیاۀ طالبان بر افغانستان مسلط شد و برای پنج سال دوام کرد.

پس از سقوط رژیم طالبان در سال ۲۰۰۱، ایالات متحده و نیروهای بین‌المللی به افغانستان آمدند. از آن زمان تاکنون طالبان اما همواره با نیروهای بین‌‎الملی و حکومت افغانستان در جنگ استند. اما حالا که ایالات متحده تلاش‌ها را برای صلح میان حکومت افغانستان و طالبان آغاز کرده، هنوز هم افق روشنی از صلح به چشم نمی‌خورد.