در افغانستان نوروز با رسم و آئین ویژه خود جشن گرفته می‌شود که سفره هفت‌سین، هفت میوه و سمنو و غذای مخصوص نوروز از جمله آنها به شمار می‌روند.

تقویم سالنمای افغانستان نیز مانند افغانستان بر اساس هجری خورشیدی است و اولین روز از سال نوروز نام دارد.

نوروز در افغانستان قدمتی چند هزار ساله داشته و رسوم و آئین‌های ویژه نوروزی سال‌ها است که نسل به نسل به افغان‌ها منتقل می‌شود.

مردم افغانستان نوروز را آغاز فصل طراوت و زندگی مجدد طبیعت می‌دانند و برای رهایی از زمستان سرد و خشک و تجلیل از نوروز از هفته‌ها قبل آماده این جشن می‌شوند.

در زیر به برخی از آیین و رسوم ویژه نوروز در افغانستان اشاره می‌شود.

تجمع در زیارتگاه‌ها

در ۲ شهر کابل و «مزار شریف» زیارتگاه‌های با شکوهی منسوب به حضرت علی (علیه السلام) وجود دارند که مورد توجه افغان‌ها اعم از شیعه و سنی هستند.

در نخستین روز سال جدید، مراسم با شکوهی در این زیارتگاه‌ها برگزار می‌شود که بالغ بر صدها هزار افغانستانی از گوشه و کنار این کشور و حتی کشورهای همجوار و از آسیای مرکزی برای تماشای آن به این ۲ شهر سفر می‌کنند.

در این مراسم، علمی که منسوب به حضرت علی (علیه السلام) است و اسماء متبرک بر آن نوشته شده است به اهتزاز در می‌آید و سپس این علم برای روزهای متوالی در آن مکان افراشته باقی می‌ماند.

مردم افغانستان پس از این مراسم، علم متبرک را زیارت می‌کنند و برای موفقیت در سال جدید دعا می‌کنند.

سمنو بر سفره هفت سین افغانستان مهمان می‌شود

تهیه سمنو (سمنک) از جمله آداب قدیمی نوروز در افغانستان است که در بین زنان طرفداران زیادی دارد.

سمنو نوعی غذای مخصوص است که از آرد گندم، جوانه گندم، روغن و آب تهیه می‌شود.

زنان افغانستانی از آغاز شب نوروز تا سپیده دم اولین روز بهار به صورت دسته جمعی و با خواندن اشعار قدیمی شروع به پختن سمنو که از رسوم قدیمی نوروز در افغانستان است، می‌کنند.

حاضران در پای دیگ سمنو شادمان از رسیدن روزهای سرسبز و بانشاط هستند با خواندن ترانه‌های قدیمی که مخصوص پخت سمنو است، کار خود را ادامه می‌دهند.

رسم شب‌نشینی سمنو در شب نوروز در میان خانم‌های شهر کابل و دیگر نقاط افغانستان رایج است و بسیاری از خانواده‌های افغانستانی به ویژه بانوان افغان در شب نوروز در میهمانی پخت سمنو شرکت می‌کنند.

شب نوروز، دختران جوان و زنان افغان تا نیمه‌های شب در کنار آتشی که روی آن دیگ بزرگ سمنو قرار دارد، می‌نشیند و با قصه‌گویی و شادمانی تا آماده شدن کامل سمنو بیدار می‌مانند.

هفت میوه و هفت سین

آماده کردن سفره‌ هفت سین و هفت میوه از دیگر رسم‌های ویژه نوروز در افغانستان است.

هفت میوه ترکیبی از هفت نوع میوه خشک است. این خشکبار به طور معمول «مغز بادام»، «مغز گردو»، «پسته»، «کشمش»، «زردآلو»، «سنجد» و «قیسی» هستند.

مردم افغانستان چند روز قبل از عید نوروز این خشکبار را به صورت مخلوط در آب قرار می‌دهند تا برای روز نوروز آماده شوند.

در همین حال در برخی از مناطق افغانستان مردم برای استقبال از نوروز سفره هفت سین نیز پهن می‌کنند.

«سیب»، «سنجد»، «سبزی»، «سمارق» (قارچ)، «سرکه»، «سمنو» و «سیر» اجزای سفره هفت‌ سین را تشکیل می‌دهند.

مردم افغانستان در روزهای نوروز از میهمانان خود با هفت میوه و هفت سین که بسیار خوشمزه و شیرین است، پذیرائی و استقبال می‌کنند در کنار این موارد شیرینی و شکلات نیز جایگاه خود را دارند.

غذاهای شب نوروز

خانواده‌های افغانستانی در شب نوروز، شام مفصل و استثنایی نسبت به دیگر شب‌های سال صرف می‌کنند.

رنگ سفید نزد مردم افغانستان نشانه خوشبختی و سعادت است به همین دلیل بسیاری از مردم افغانستان یک خروس سفید رنگ را در شب نوروز با نیت این که سال جدید، سالی پر از خوشبختی و نیک‌بختی باشد، ذبح می‌کنند و آن را به همراه سبزی پلو برای سفره شب نوروز طبخ می‌کنند.

رنگ سبز نزد مردم افغانستان جایگاه ویژه‌ای دارد و از آن به نیکی و خوبی تعبیر می‌شود به همین دلیل افغان‌ها برای داشتن سالی پر بار بر سفره‌های خود در شب نوروز سبزی و سبزی پلو قرار می‌دهند.

ماهی کباب شده نیز از دیگر غذاهایی است که در شب نوروز طرفداران زیادی در بین خانواده‌های افغان دارد و در آستانه شب‌های عید ماهی در بازارهای افغانستان به شدت گران می‌شود.

در ایام نوروز وضعیت درآمدی مشاغلی چون ماهی‌پزی و شیرینی فروشی‌ها رونق ویژه‌ای می‌گیرد و معمولاً مردم در این فروشگاه‌ها برای خرید در صف‌های طولانی می‌ایستند.

جوانانی که هنوز در دوران نامزدی به سر می‌برند و منتظر ازدواج هستند، یک روز قبل از نوروز به همراه هدیه نوروزی برای تبریک سال نو به خانه همسر خود می‌روند.

خانواده‌ پسر (داماد) با هدایایی چون لباس، جواهرات و حنا به همراه غذاهایی مانند ماهی، زولبیا، شیرینی و کلوچه‌های متنوع برای تبریک عید و دادن عیدانه به خانه عروس می‌روند.

خانواده عروس هم در مقابل، لباس مردانه و شرینی برای داماد آینده آماده می‌کنند.

لباس نو

در آستانه نوروز، بازار فروش لباس در شهر کابل بسیار رونق دارد و مردان و زنان به ویژه کودکان برای استقبال از بهار لباس‌های نو خریداری می‌کنند.

مردم افغانستان معتقدند در حالی که طبیعت با آغاز بهار نو می‌شود و این زیبایی بر جان و روح انسان نیز اثر می‌گذارد باید چهره و پوشش انسان هم پاکیزه و تمیز شود به همین دلیل مردم این کشور اقدام به خرید لباس نو می‌کنند.

خانه تکانی

خانه تکانی در آستانه نوروز از سنت‌های پسندیده افغانستانی‌ها است.

زنان افغان در آستانه‌ نوروز با شستن فرش‌ها و گردگیری خانه‌ خود تلاش می‌کنند تا پاکیزگی و نشاط را در آستانه بهار در خانه به وجود آورند.

تزئین و رنگ خانه برای استقبال از بهار از دیگر رسوم افغانستانی‌ها در روزهای آخر زمستان است و مردها در افغانستان تلاش می‌کنند تا در آستانه نوروز وسایل خانه خود را نو کنند.

دید و بازدید

گرچه تعطیلی عید نوروز در افغانستان فقط یک روز است اما در همین فرصت اندک نیز دید و بازدیدها در حد مقدور انجام می‌شود و این سنت حسنه افغانستانی‌ها جشن نوروز را با سفارشات دین مبین اسلام بیشتر پیوند می‌دهد.

دیگر سنت‌ها

بازهای مخصوص ایام جشن مانند «بز کشی» و کشتی پهلوانی که بسیار دیدنی و جذاب هستند، از جمله دیگر آیین‌های نوروزی افغانستان هستند.