نخستوزیر نرندرا مودی در آغاز سفرش به کشورهای قطر، سویس، امریکا و مکزیکو؛ روز شنبه به منظور گشایش بند سلما به افغانستان میرود. ساختمان پارلمان افغانستان و بند سلما دو پروژهی بزرگ هند در افغانستان است. نخستوزیر در دسامبر سال گذشته در مراسم گشایش ساختمان پارلمان افغانستان حضور یافت و اکنون نیز برای گشایش و راهاندازی پروژهی تولید انرژی و آبیاری که توسط هند ساخته شده است، شخصا حضور مییابد. این پروژه یکی از پرهزینهترین پروژههای هند است که حدود ۲۷۵ میلیون دالر هزینه برداشته است، و با اینحساب کمکهای هندوستان به افغانستان به بیش از دو میلیارد دالر رسیده است.
بند سلما که توسط مهندسان و کارگران افغانستان و هندوستان ساخته شده است، قرار است نزدیک به ۴۴ هزار هکتار زمین را آبیاری کرده و حدود ۳۰ میگاوات برق به شبکهی برق هرات بیافزاید. به گفتهی منابع افغان، قرار است از این پروژه که بر روی دریای هریرود ایجاد شده است؛ ۵۰ هزار خانواده در چهار ولسوالیِ هرات مستفید شود. این بند که طول آن ۲۰ کیلومتر و عرض آن ۳ کیلومتر است، گنجایش ۶۴۰ میلیون متر مکعب آب را دارا است. با راهاندازی بند سلما که حالا به بند دوستی افغانستان-هندوستان تغییر نام یافته است؛ دهلی بزرگترین تعهدش در قبال افغانستان را تکمیل خواهد کرد. هند فعالیتهای خوبی در افغانستان انجام داده است و پروژههای این کشور در زندگی مردم عادی ملموس بوده است. به همین دلیل هندوستان در میان مردم افغانستان از وجههی خوبی برخوردار است؛ هرچند کمکهای این کشور در مقایسه با کشورهای غربی و امریکا در افغانستان کمتر بوده است. علاوه بر این، هندوستان بزرگراه دلارام – زرنج را ساخته و راههای ارتباطی پلخمری کابل را نیز مرمت کرده است.
هندیها در دوران ساخت بزرگراه دلارام بارها مورد حمله قرار گرفتند و مجبور شدند تا از نیروی پولیس مرزی Indo-Tibetan برای محافظت از کارمندان استفاده کنند. با اینوجود، گشایش بند سلما در روز شنبه تمام پروژههای هند را که در افغانستان به عهده گرفته بود، تکمیل میکند. اکنون آیا هند باید در افغانستان بیشتر سرمایهگذاری کند؟ بسیاری معتقدند که با پیشروی طالبان، هند باید بیشتر مراقب باشد و پروژههای کوچکتر را با دقت اتخاب کند.
ویویک کاتجو (Vivek Katju) سفیر پیشین هند در افغانستان گفت، «میزان کمکها نباید کاهش یابد، بلکه پروژهها باید بر اساس وضعیت در زمین [در منطقه] صورت گیرد». کاتجو گفت، «در سیاست خارجی منافع ما نباید کوتاهمدت باشد، بلکه ما باید منافع راهبردی و بلندمدت را مد نظر قرار دهیم».
دوستی رو به رشد هند و افغانستان همیشه مایهی نگرانی بزرگ برای پاکستان بوده است. سازمان اطلاعاتی پاکستان (آی.اس.آی) و ارتش پاکستان میخواهند مطمئن باشند که افغانستان تحت تاثیر پاکستان است. روابط نزدیک هند و افغانستان در دوران حامد کرزی، مایهی نگرانی بزرگی برای پاکستان بود و راولپندی از روابط رو به گسترش هند در حیاط خلوت خود (افغانستان) نگران بود. واقعیت این است که در کنار سفارت هند در کابل، کنسولگریهای این کشور در شهرهای کندهار، هرات، جلالآباد، و مزار شریف برای پاکستان آزار دهنده است.
پس از به قدرت رسیدن اشرفغنی، او راه دوری جستن از هند را پیشه کرد. آشتی با پاکستان در صدر دستور کار غنی از زمان به دست گرفتن زمام امور در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۴ بود. در این مدت غنی تلاش کرد تا نگرانیهای پاکستان را از بابت [حضور] رو به گسترش هند در افغانستان بزداید. او در سیاست خارجی خود هند را به حاشیه راند و برخلاف کرزی که افسران افغانستان را به هند میفرستاد، آنها را برای آموزش به دانشگاه نظامی پاکستان فرستاد.
در مورد صلح با طالبان، غنی میدانست که پاکستان تنها کشوری است که میتواند طالبان را به میز مذاکره بکشاند. او پس از به قدرت رسیدن، در ماه نوامبر به پاکستان رفت و با شکستن رسم معمول برای گفتوگو با راحیل شریف فرمانده ارتش پاکستان، شخصا به مقر فرماندهی او در راولپندی رفت و برای مدتی هم رابطهی دو همسایه بسیار رضایتبخش بود. اشرفغنی از اسلامآباد، بیجینگ، لندن، عربستان سعودی و واشنگتن باز دید کرد، و هند باید تا دیدار رییسجمهور افغانستان از این کشور، تا اپریل ۲۰۱۵ منتظر میماند.
به نظر میرسید در معادلهی جدید، هند بهطور کامل از افغانستان خارج شده؛ پروژههایی که انجام آن را در دوران حامد کرزی به عهده گرفته بود، بهزودی تکمیل کرده و از افغانستان خارج خواهد شد. هند در گفتوگوهای [صلح] و دیگر پروژهها نقشی نداشت، با اینوجود مقامات هند در مورد این موضوع نگران نبودند.
مقامهای هندی مطمئن بودند که پاکستان برای رسیدن به عمق برنامههای درازمدت و راهبردی خود در افغانستان به استفاده از شبکهی حقانی ادامه خواهد داد. دیر یا زود رابطه میان افغانستان و پاکستان به شوری خواهد گرایید؛ و در نهایت نیز چنین شد.
رییسجمهور غنی نیز مثل سلفاش حامد کرزی بارها پاکستان را به حمایت از شورشیان طالبان متهم کرده است. گفتوگوی صلح دولت افغانستان و طالبان، به همراه پاکستان، امریکا و چین حاصلی نداشته است. رییسجمهور اوباما پس از قتل ملا منصور رهبر طالبان که توسط پهپادهای امریکایی انجام شد، گفته بود که او (منصور) مخالف گفتوگوهای صلح با دولت افغانستان بود.
ملا هبتالله آخندزاده رهبر جدید طالبان دانشآموختهی علوم اسلامی است و دیدگاههای او در مورد گفتوگوهای صلح هنوز مشخص نیست. معاونان او ملا یعقوب فرزند ملا عمر و سراجالدین حقانی فرزند جلالالدین حقانی است. شبکهی دهشتافگن حقانی گروهی نزدیک به سازمان اطلاعات پاکستان (آی.اس.آی) است. شبکهی حقانی مظنون حمله به سفارت هند در کابل است؛ حملهیی که در سال ۲۰۰۸ منجر به کشته شدن یک دیپلمات و رایزن نظامی هند شد.
در همین حال، طالبان به حملههای مرگبار در سراسر افغانستان ادامه میدهند و صلح در حالحاضر به یک رویای دستنیافتنی میماند. با اینحال، منافع راهبردی هند اقتضا میکند تا هم کمک (مالی) و هم روابط سیاسی آن کشور با افغانستان ادامه یابد و هند با این رویکردش نقش درستی را در افغانستان ایفا میکند.