«ستاره‌ای در حصار» عنوان کتابی است که گزیده‌ای از سروده‌های «شهید سید اسماعیل بلخی» از روحانیون مبارزه و انقلابی افغانستان را در خود جای داده به تازگی به کوشش «محمد حسین انصاری نژاد» از شاعران ایرانی توسط انتشارات «سپیده باوران» در مشهد منتشر شده است.

نقل شده است که سید اسماعیل بلخی بیش از ۷۵ هزار بیت سروده که بخش اندکی از آنها به جا مانده است و تاکنون توسط ناشران مختلف در ایران منتشر شده است.

ستاره‌ای در حصار گزیده‌ای از آثار منظوم این شاعر و روحانی مبارزه افغانستانی که بیشتر حاوی غزل‌های وی است که در این کتاب انتخاب شده است.

گردآورنده چگونه با آثار شهید بلخی آشنا شد

محمد حسین انصاری نژاد در مقدمه این اثر چگونه آشنایی خود با آثار شهید بلخی را این گونه شرح داده است: نوجوانی ۱۴ ساله بودم که برای که برای تحصل قدم در حوزه علمیه شهید نجابت شیراز گذاشتم.

دو- سه سالی بود که سرودن شعر را آغاز کرده بودم. در آن مدرسه تعدادی از طلاب افغانستانی با شوقی آمیخته با غم غربت مشغول تحصیل بودند. در جمع آنان دو جوان پرشور و آگاه به نام «عبدالعی امینی» و «جواد شریفی» که از بلخ بودند دغدغه‌های بزرگی داشتند.

انصاری در ادامه آورده است: بین من و آنها دوستی عمیقی برقرار شد و بیشتر اوقاتمان با هم می‌گذشت و آن دو به محض فراغ از قیل و قال مدرسه گزیده‌ای از دیوان سید اسماعیل بلخی را در دست می‌گرفتند و ابیات بلند و حماسی از آن زمزمه می‌کردند و هنوز صدای گرمشان در گوشم طنین انداز است که غزل‌های شهید را ترنم می‌کردند:

زین جهانی که در آنیم به جز غم مطلب

عشرت عمر در این کلبه ماتم مطلب

فیض روح القدس از همت خود داشت مسیح

گام بردار، دم از عیسی مریم مطلب

و این گونه گردآورنده کتاب با شهید بلخی و آثار وی آشنا شده و در ادامه به تحقیق در آثار منظوم وی پرداخته است که حاصل آن، کتاب حاضر است.

آثار شهید بلخی سرمشق شاعران طلاب ایران و افغانستان

در مقدمه این کتاب تقریظی از «آیت الله اعرافی» رئیس جامعه المصطفی العالمیه به چشم می‌خورد که وی در مورد شهید بلخی نوشته است: شهید بلخی از چهره‌های شاخص روحانیت در دوره معاصر به شمار می‌آید. این شهید والا مقام از افغانستان جریح و مظلوم برخاست و در حوزه علیمه پرورش یافت و برای نجات کشورش قیام کرد و وجودش مشعل، هدایت و چراغ رهایی بود و اینک آن شهید، الهام بخش جوانان جامعه افغانستان و امت اسلام و الگوی حوزه‌های علمیه و طلاب جوان است.

اعرافی در این مقدمه تاکید کرده است که آثار شهید بلخی می‌تواند سر مشق شاعران جوان طلاب در ایران و افغانستان باشد و کاروان شعر و ادب اصیل و انقلابی را به پیش براند و همدلی و هم آرمانی شاعران و ادبیان پارسا و انقلابی را فراتر از مرزهای قومی و جغرافیایی و علمی به تماشا بگذارد.

ستاره‌ای در حصار در ۲۵۵ صفحه رقعی منتشر شده است و منابع نویسنده در این اثر از دیوان شهید بلخی است که توسط «سید محمود علوی نژاد» و «سید محمود هاشمی ارزگانی» قبلا در مشهد منتشر شده است.

ویژگی‌های شعر شهید بلخی

بلخی روحانی روشن اندیش و شاعر مبارزی بود که اکثر سروده‌های خود را در زندان دهمزنگ کابل سرود و در یکی از مقاطع تاریک و پر خفقان تاریخ این کشور زیسته و علمدار مبارزه فرهنگی و سیاسی علیه نظام حاکم بوده است.

آنگونه که در مقدمه این کتاب نیز اشاره شده است بلخی مرد فکر و عمل و قیام و منبر بوده است و آثارش که در دخمه‌های تاریک زندان سروده شده از مفاهیم مترقی روز سرشار است و هم از تعالیم نجات بخش دین برخوردار.

سید اسماعیل بلخی در شعر معاصر افغانستان و بلکه در شعر فارسی عصر خویش، دارای مفاهمی رفیع است و آثارش به سبب سر زندگی و برخورداری از حس و تجبره و تفکری پویا مشمول گذر زمان نشده است.

سروده‌های این شاعر مبارز افغانستانی حتی برای امروز هم کاربرد دارد و آنچه در این کتاب تازه منتشره می‌خوانید گزیده‌هایی است از مجموع بیش از ۵ هزار بیت که از این شاعر به جا مانده است.

گزیده‌ای از دیوان شهید بلخی در سال ۱۳۹۵ توسط انتشارات سپیده باوران به قیمت ۲۰ هزار تومان در مشهد منتشر و در اختیار علاقمندان به کتاب قرار گرفته است.

شرحی از زندگی شهید بلخی

شهید سید اسماعیل بلخی از چهره‌های تابناک روحانیت در افغانستان محسوب می‌شود که در سال ۱۲۹۹ خورشیدی در منطقه سرپل ولایت جوزجان افغانستان متولد شد.

در سال ۱۳۰۴ در دوره حکومت رضا خان، همراه خانواده خود به مشهد مهاجرت کرد و چندی بعد در حوزه علمیه این شهر به تحصیل مشغول شد و از محضر شخصیت‌هایی چون «میرزا محمد کفایی»، «شیخ محمد تقی ادیب نیشابوری»، «سید صدر دین صدر»، «شیخ علی اکبر نهاوندی» و «شیخ هاشم قزوینی» بهره برد.

در سال ۱۳۱۴ در قیام مسجد گوهرشاد مشارکت فعال داشت که توسط حکومت رضا خان مورد تعقیب قرار گرفت و به افغانستان فرار کرد و در شهر هرات اقامت اختیار کرد.

در سال ۱۳۳۲ به فعالیت سیاسی و مبارزه بر علیه رژیم شاهی در افغانستان روی آورد و حزب سیاسی تشکیل داد و در سال ۱۳۳۹ بعد از شکست قیام همراه با جمعی دیگر از یاران خود دستیگر و مدت ۱۵ سال در زندان دهمزنگ کابل زندانی بود.

در سال ۱۳۴۶ و بعد از آزادی از زندان فعالیت و مبارزات اصلاح طلبانه را پی گرفت و به کشورهای ایران، عراق و سوریه سفر کرد تا علما و حوزه‌های علمیه را در جریان وضعیت مردم افغانستان قرار دهد.

در نجف با علما و مراجع تقلید شیعه مانند امام خمینی(ره) دیدار کرد و بعد در سفر به ایران مورد استقبال علما و مردم ایران قرار گرفت و در سفر به شهرهای قم و مشهد با علما و مراجع به گفت‌وگو پرداخت و آنها را در جریان وضعیت مردم افغانستان قرار داد.

سرانجام چند ماه بعد از بازگشت به افغانستان در ۲۴ سرطان/ تیر سال ۱۳۴۷ به طرز مشکوکی در بیمارستان علی آباد کابل به شهادت رسید.