پس از مسدود شدن بندر واگه از سوی پاکستان که برای کالاهای بازرگانی افغانستان اجازه ورود نمی دهد، رییس جمهور می گوید که پاکستان در قبال به انزوا رفتن این کار را می کند. رییس جمهور قبل از این نیز به پاکستان هشدار داده بود اگر مسیرهای انتقالی کالاهای بازگانی واگه باز نشود مسیر آسیای میانه را مسدود می کند. در حال حاضر نیز مسیر ترانزیت پاکستان از مسیر افغانستان به تاجیکستان مسدود است. آیا این کار می تواند به نفع افغانستان باشد؟ از سوی دیگر نگرانی ها از این است که با افزایش فشارها بر پاکستان از سوی افغانستان می تواند بر وضعیت امنتیتی بیشتر از این تاثیر بد بگذارد.

داکتر محمداکرم عارفی، استاد دانشگاه در برنامه «تحول» گفت: افغانستان فعلا در شرایطی قرار گرفته که تصمیماتش بیشتر به صورت واکنشی است و این واکنش هم از روی مجبوریت می باشد نه اینکه از روی محاسبه باشد. این کارها از این رو است که حوصله افغانستان کم کم لبریز شده و دیگر توان ادامه وضعیت گذشته را ندارد. بر این اساس افغانستان بین دو مسیر بد و بدتر قرار گرفته و بنابراین بد را انتخاب می کند. افغانستان ناچاراً این مسیر یا این سیاست را انتخاب کرده و چاره ای نداشته است. این اقدام رییس جمهور ممکن است بر افغانستان فشار وارد کند و مشکلات و دردسرهایی را بوجود بیاورد که طبیعی است. وقتی یک کشور مسیرهای متعددی را پیش رو دارد به همان اندازه فرصت های بیشتر و تسهلات بیشتری را در اختیار دارد و زمانی که محدودیت ها در برابرش قرار می گیرد آثار و پیامدهایی هم دارد اما در مجموع افغانستان از سر ناگزیری امروز این سیاست را در پیش گرفته است.

وی، ادامه داد: این کار سیاستی غیر معقول است و برای افغانستان باصرفه نیست که یک راه ترانزیتی که قرن ها در اختیار افغانستان بوده و تمام واردات و صادرات آن از این مرز انجام می شده را ببندد. بنابراین اصلا منطقی نیست که افغانستان در ایجاد اخلال در این مسیر ترانزیتی بسیار دیرینه پیشگام شود اما زمانیکه همسایه ما از این ابزار به صورت یکجانبه به عنوان فشار استفاده می کند افغانستان هم ناگزیر است که یکسری مسیرهای دیگر را جستجو کند و مقابله به مثل نماید.

داکتر عارفی، با بیان اینکه این کار در کوتاه مدت فشار بسیار زیادی را بر افغانستان وارد خواهد آورد، افزود: چرا که هنوز تاجران ما و بسیاری از کسانی که در فعالیت های بازرگانی مصروف هستند، بیشتر مال خود را از همین طریق به داخل می آورند و قرار داهایشان هم از همین طریق انجام می شود و علاوه بر آن صدها تن کالای ما به بندر رسیده است و در آنجا منتظر دریافت اجازه هستند که به افغانستان منتقل شوند. طبیعی است زمانیکه اخلال در آن وارد می شود روی بازار افغانستان تاثیر منفی می گذارد و ممکن است قیمت ها بالا برود و مشکلات زیادی را ایجاد کند اما به نظر می رسد که در دراز مدت راه های زیادی را در پیش رو دارد و می تواند مفید باشد یعنی به گونه ای نیست که افغانستان در یک مسیر بسیار خطرناک قرار گرفته باشد.

استاد دانشگاه ادامه داد: چرا که افغانستان دو مسیر بسیار خوب را در اختیار دارد یکی بندر چابهار که می تواند به عنوان بدیل «واگه» و جایگزین مسیر ترانزیتی پاکستان مطرح شود و یکی مسیر زمینی است که تجارت آسیای میانه و فراتر از آسیای میانه، روسیه و حتی مسیرهای اروپا را در برمی گیرد. روسیه هم از این کار استقبال می کند. چرا که بعد از اینکه روابط بین المللی روسیه با اروپا دچار مشکل شد می توانیم بگوییم که درهای اقتصاد چین، آسیای شمالی و آسیای میانه به سمت افغانستان هم باز شود و پیوند بخورد. از این جهت در دراز مدت این گزینه ها برای افغانستان وجود دارد و می تواند مفید باشد و جای تشویش ندارد.

وی، با بیان اینکه هر نوع تنشی که یک کشور با همسایه های خود ایجاد کند و یا در آن تنش گرفتار شود برای دو طرف مضر است، اضافه کرد: یقیناً افغانستان هم از وجود تنش سودی نخواهد برد چه تنش درعرصه سیاسی باشدو چه فراتر از این عرصه باشد و عرصه ترانزیتی و اقتصادی را هم در بربگیرد. به همان ابعاد پیامدهای منفی یک تنش می تواند دامنگیر کل یک کشور همسایه نیز شود. این یک اصل بسیار روشن است اما در حال حاضر افغانستان بر سر دوراهی بسیار سختی قرار گرفته است که آیا این مسیرهایی را که بسته باز کند یاخیر. چرا که پاکستان بیش از افغانستان از باز شدن راه های ترانزیتی و راه های تجاری افغانستان سود می برد.

پاکستان کشوری است که کشورهای عربی جزو بازارهای ثابت آن می باشد و افغانستان همبشه دومین بازار ثابت پاکستان بوده است. مسیری بسیار کوتاه و کم هزینه و مسیری که ضمن صادرات کالا خدمات زیادی می توانستند به افغانستان ارایه کنند. در افغانستان بسیاری ازشرکت ها، هتل ها و بسیاری از تولیدهای خرد به کمک متخصصین پاکستان و حتی بخش آموزش متکی به پاکستان انجام می شود و این موضوع به این معنا است که افغانستان یکی از بازارهای ارایه خدمات پاکستان به حساب می آید. پاکستان از لحاظ اقتصادی کشوری است که به شدت متکی به دیگر کشورها می باشد بنابراین اگر این بازار و این مسیر بر روی پاکستان دچار مشکل شود، پاکستان ضرر زیادی می بیند و یقیناً تداوم آن برای پاکستان قابل تحمل نیست. بنابراین این کار رییس جمهور می تواند ابزار فشاری بر پاکستان محسوب شود.