شاگران مکتب همزمان با طلوع آفتاب از روستای قلچه و نواحی اطرافش به مکتب می‌آیند؛ با همان لباسهایی که در خانه پوشیده‌اند و بکس‌های کهنه و کفش و پاپوش‌های پاره پاره و خاک‌آلود.

در مورد این مکتب از دیگران شنیده بودم که حدود نیم قرن قدمت دارد اما صنف های درس آن در فضای باز برگزار می‌شود چون این مکتب ساختمانی به عنوان فضای آموزشی ندارد.

از کابل به کاپیسا سفر کردم و از شهر محمود راقی، مرکز این ولایت، به سوی روستای قلچه رفتیم که حدود پنج کیلومتر فاصله با این مکتب دارد. از مزارع و کشتزارها عبور کردیم تا به یک چهار دیواری نیمه ویران رسیدیم.

دروازه کهنه و شکسته در میان یک دیوار خاکی و ویران که بر فرازش بر لوحه‌ای نوشته بود “مکتب متوسطه حضرت امام حسن(ع)” و در زیر آن نوشته شده است: “سال تاسیس: ۱۳۴۰ه- ش (هجری -خورشیدی)”.

کودکان در هوای سرد و فضای باز روی فرش‌های کهنه و خاک آلود در کنار هم نشسته‌اند و به سوی تخته سیاه شکسته‌ای می‌بینند که در کنار یک درخت گذاشته شده است.

ورود من به مکتب همزمان بود با زنگ ساعت تفریح. کودکان اطراف من حلقه زدند و همین که دانستند که خبرنگارم و قصد مصاحبه دارم هر یکی تلاش می‌کرد تا شکایتش را با من شریک کند. یکی از نبود قلم و کتابچه می‌گفت و دیگری از وضعیت تکان دهنده ساختمان نیمه ویران مکتب.

اکثر کودکان در وضعیت صحی خوبی قرار نداشتند و برخی‌ها هم سرما خورده بودند.

نه از یونیفرم مکتب خبری بود و نه از فضایی نسبتا معیاری یک مکتب که نیاز اصلی برای کودکان در محلات آموزشی است.

در یک کنج حویلی هم چند اتاقی با در و دیوارهای شکسته و ریخته است که اصلا قابل استفاده برای شاگردان نیست.

مکتب از هشت سال به این سو در این ساختمان خرابه به گونه رایگان فعالیت دارد. از زمان تاسیس تاکنون این مکتب از ساختمانی به ساختمان دیگر به گونه کرایه‌ای در کوچ بوده است.

معلم روبروی تخته ایستاده و با صدای بلند به کودکان درس می‌آموزاند. صدایش با دیدن ما بلند و بلندتر می‌شود.

او نیز مانند شاگردانش دنیایی از شکایت با خود داشت. از امتیاز و معاش کم گرفته تا نبود امکانات و تجهیزات برای کودکان و معلمان.

کودکی که درس را از صنف اول در اینجا آغاز کرده حالا مدیر این مکتب است. آقای مسجدی، مرد مسنی که پنجاه سال از عمرش را در این مکتب سپری کرده است. او به این باور است که اداره معارف در حق این کودکان جفا می‌کند.

او می‌گوید: “چه کسی صدای مرا می‌شنود؟ بار بار به گوش مسئولان رساندم اما گوش شنوایی وجود ندارد. از مرکز ولایت تا کابل از مشکلات گفتم اما هر بار برایم وعده دادند. سالهاست می‌گویند می‌سازیم اما نساختند. در نزدیکی ساختمان فعلی مکتب، یک خانه دیگر هم به کرایه گرفتند اما برای این تعداد شاگردان خیلی کوچک است. نیمی از کودکان مجبورند در همین ساختمان ویران درس بخوانند.”

پارلمان افغانستان اخیرا وزیر معارف را به دلیل مصرف نکردن بودجه سالانه سلب صلاحیت کرد. گزارش برخی از سازمانهای بین‌المللی از فساد گسترده در سیستم معارف حکایت دارد.

آماری که رسما ارایه شده، نشان می‌دهد که در سراسر افغانستان حدود پنجاه درصد تمام ۱۷ هزار مکتب افغانستان فاقد ساختمان اند.

از میان این مکاتب ۱۱۰ مکتب آن در ولایت کوچک کاپیسا در حدود هفتاد کیلومتری شمال کابل موقعیت دارد. کاپیسا از ولایت‌های نسبتا آرام است اما کمتر مورد توجه حکومت مرکزی قرار گرفته است. ۵۰ هزار دختر و ۱۱۰ هزار پسر مصروف درس و تعلیم در حدود ۲۷۹ مکتبی است که کمتر از نیمی آن ساختمان ندارند.

کبیر حقمل رئیس نشرات وزارت معارف به بی بی سی گفت: “تلاش ما این است تا هیچ مکتبی بدون ساختمان باقی نماند. از مشکلات خبر داریم اما کار جریان دارد. مکاتب زیادی است که حالا ساختمان دارند و کودکان از فضای باز به ساختمان‌ها منتقل شده اند. نیمی از مکاتب ما ساختمان ندارند.”