«معین ابرار» تحلیلگر پاکستانی در یادداشتی برای پاکستان تودی نوشت: چشم‌اندازی برای پایان فوری جنگ ۱۶ ساله خونین افغانستان دیده نمی‌شود و برای خروج این کشور از بحران، نیاز به زمان است.

با فرا رسیدن ماه مارس، جنگ با شدت آغاز خواهد شد، زیرا طالبان طی حملات بهاری می‌توانند در تپه‌ها و زمین‌های ناهموار این کشور مبارزه را از سر می‌گیرند.

موازنه جنگ به نفع طالبان است

موازنه جنگ به نفع طالبان است. همزمان با خروج نیروهای آیساف، دولت افغانستان نواحی تحت کنترل خود را از دست می‌دهد و طالبان کنترل مناطق بیشتری را به دست گرفته است. این وضعیت از نظر کارشناسان شکست تعبیر می‌شود.

در جولای سال ۲۰۱۶، با توجه به شرایط وخیم امنیتی، آمریکا به دلیل حادثه سقوط قندوز به دست طالبان، خروج نیروهای خود را تا دسامبر ۲۰۱۶ به تعویق انداخت و تصمیم گرفت ۸۴۰۰ تن از نیروهایش را در پایگاه‌های کابل، قندهار، بگرام و جلال‌آباد به مدت نامحدودی حفظ کند.

اما این اقدام تغییری در وضعیت جنگ ایجاد نکرد. علاوه بر این که تنها طالبان کنترل خود را بر مناطق روستایی تقویت کردند، داعش نیز تقویت شده است.

بنا به گفته «بیل روجیو» سردبیر مجله جنگهای طولانی مدت، طالبان نفوذ قابل توجهی در افغانستان کسب کرده‌، حدود یک پنجم این کشور تحت تسلط این گروه قرار دارد و یا صحنه کشمکش و رقابت این گروه با دولت است. این احتمال می‌رود که طالبان بر حدود نیمی از افغانستان مسلط شوند یا به شدت بر آن تاثیر بگذارند.

بر اساس تحقیقی که موسسه واستون در سال ۲۰۱۶ انجام داده است، هزینه‌های جنگ در افغانستان و پاکستان در طول ۱۵ سال گذشته بسیار زیاد بوده ‌است.

تعداد کشته‌شدگان این جنگ ۱۷۳ هزار تن بوده و بیش از ۱۸۳ هزار نفر هم به شدت زخمی شده‌اند. هر چند جنگ در افغانستان و پاکستان مرتبط و وابسته است، اما تنها در افغانستان بیش از ۱۱۱ هزار نفر کشته و بیش از ۱۱۶ هزار نفر زخمی شده‌اند. از این تعداد، حدود ۳۱ هزار تن از کشته‌شدگان غیر نظامیان افغان هستند.

آمریکا هزینه هنگفتی در جنگ افغانستان پرداخت کرده است

نویسنده در ادامه می‌افزاید: جنگ در افغانستان اثرات اقتصادی نیز داشته است. با توجه به اطلاعات رسانه‌های آمریکا، جنگ در عراق و افغانستان برای مالیات‌دهندگان آمریکایی نزدیک به ۵ تریلیون دلار هزینه در برداشته‌ است.

آمریکا برای این جنگ بیش از ۸۰۰ میلیارد دلار بودجه مستقیم به وزارت‌های خارجه و دفاع آمریکا اختصاص داده‌ است. اینها هزینه‌های مستقیم جنگ هستند، اما بسیاری هزینه‌های اقتصادی دیگر نیز در ایالات متحده، افغانستان و پاکستان وجود دارد.

تلاش‌های مستمر جامعه جهانی برای آغاز مذاکرات صلح افغانستان ناموفق بوده است. پاکستان، به عنوان بازیگر کلیدی برای دستیابی به صلح، در خط مقدم روند آشتی بین شورشیان و دولت افغانستان قرار دارد، اما تلاش‌ها نتایجی در پی نداشتند.

صلح در افغانستان برای اسلام‌آباد حیاتی است چون بی‌ثباتی در کابل بر پاکستان هم اثر منفی دارد.

پاکستان تلاش کرد تا طالبان را برای انجام مذاکرات صلح با حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین افغانستان متقاعد کند؛ اما این تلاش‌ها کارساز نبود. پس از آن گروهی چهار جانبه شامل پاکستان، آمریکا، چین و افغانستان برای یافتن راه حل برای صلح افغانستان شکل گرفت.

پس از برگزاری یک نشست موفق در پاکستان که در آن رهبران ارشد طالبان و وزرای دولت افغانستان حضور داشتند، این گروه هم به موفقیتی دست نیافت زیرا پس از کشته شدن ملا اختر منصور رهبر طالبان، در اثر حمله هواپیماهای بدون سرنشین، طالبان دیگر حاضر به شرکت در نشست‌ها نشد.

با این حال، به نظر می‌رسد شکست‌های پی در پی پاکستان را دلسرد و منصرف نکرده زیرا به تازگی اسلام آباد با همکاری روسیه تلاش‌های تازه‌ای را برای دستیابی به صلح در افغانستان آغاز کرده‌ است.

مقامات پاکستان، چین و روسیه در مسکو گردهم آمدند تا در مورد تشکیل گروه جدیدی برای صلح افغانستان بحث کنند.

با این حال، اقدام اخیر انگلیس برای پیوستن به روند صلح افغانستان، بسیاری را شگفت‌زده کرد. این اولین بار نیست که لندن برای پیوستن به تلاش برای صلح در افغانستان ابراز تمایل کرده‌ است.

انگلیس بدنبال حل روابط بین اسلام‌آباد و کابل است

در اقدامی تازه، انگلیس تلاش‌های دیپلماتیکی انجام داده تا به حل و فصل بن بست طولانی میان اسلام آباد و کابل کمک کند.

ماه‌هاست روابط میان همسایگان با توجه به تفاوت در نحوه برخورد آنها با مشکل شبه‌نظامی‌گری و همچنین اختلاف بر سر پیدا کردن راه حلی سیاسی برای جنگ افغانستان دچار تنش شده‌ است.

کارشناسان پاکستانی، سازمان اطلاعات هند را متهم می‌کنند که رسانه‌ها را به نفرت‌پراکنی علیه اسلام‌آباد تحریک می‌کند.

دومینیک جرمی سفیر انگلیس در افغانستان، در ۲۵ ژانویه از اسلام آباد بازدید کرد و با سرتاج عزیز مشاور نخست وزیر در امور بین‌الملل و همچنین با ژنرال جنجوعه مشاور امنیت ملی دیدار کرد. اعزام نماینده‌ای از کابل به اسلام آباد و دیدار با مقامات پاکستانی غیرمعمول است.

انگلیس درصدد نقش گرفتن در روند صلح افغانستان است

هر چند رسانه‌ها هدف از سفر جرمی را بخشی از تلاش‌های انگلیس به منظور از بین بردن تنش‌های جاری میان پاکستان و افغانستان بیان کردند اما نویسنده بر این باور است که انگلیس در صدد نقش گرفتن در روند صلح افغانستان است.

در یک بیانیه رسمی که در اسلام آباد منتشر شده، آمده‌ است: انگلستان همواره به دنبال ایفای نقشی تسهیل کننده جهت ترویج صلح و ثبات در افغانستان بوده‌ است.

هر دو طرف بر ضرورت و نیاز به تلاش مستمر به رسیدن به صلح، با هدف دستیابی به ثبات دائمی در افغانستان به توافق رسیده‌اند.

انگلیس طی دو سال گذشته همواره خواسته مشابهی را بیان کرده‌ است. یک دیپلمات انگلیسی نیز از اشتیاق دولت این کشور برای کمک به حل و فصل مسئله افغانستان سخن گفته‌ است.

انگلیس نه برای پاکستان غریبه است و نه برای افغانستان. ضمن این که سیاست‌گذاران انگلیسی، افغانستان و پاکستان را بهتر از آمریکایی‌ها می‌شناسند زیرا انگلیس زمانی بر بخش‌هایی از هر دو کشور  حکومت کرده‌ است. انگلیس کشوری کوچک نیست و اقتصاد این کشور یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان است.

انگلیس با مشارکت در افغانستان بدنبال قدم گذاشتن به آسیاست

اما مسئله‌ای که بی پاسخ می‌ماند این است که چرا انگلیس می‌خواهد در افغانستان نقش ایفا کند؟ شاید پاسخ این است که پس از خروج این کشور از اتحادیه اروپا؛ اکنون بریتانیا قصد دارد سیاستی مستقل در عرصه جهانی اتخاذ کند.

سیگنال‌های ارسالی از واشنگتن نشان می‌دهد که ترامپ رییس جمهور جدید ممکن است سیاست تمرکز بر ایالات متحده را اتخاذ کند. بنابراین انگلیس می‌خواهد به آسیا قدم بگذارد؛ جایی که در آن مشارکت‌های استراتژیک جدیدی در حال شکل‌ گرفتن است.

رشد اقتصادی چین در شرق، شکل گیری اتحاد آمریکا – هند و تلاش این دو برای رقابت با چین، آسیا را صحنه مرکزی سیاست جهانی تبدیل می‌کند.

توجه ناگهانی روسیه نسبت به افغانستان و ظهور یک اتحاد اوراسیایی جدید شامل روسیه و چین، تمام کشورها را ترغیب می‌کند که مجددا در سیاستهای خود تعدیل و تغییر ایجاد کنند.

ایران و ترکیه در حال حاضر تلاش می‌کنند به اتحاد منطقه‌ای جدید بپیوندند که توسط چین، روسیه و پاکستان تشکیل شده‌ است.

بی‌ثباتی در افغانستان می‌تواند تاثیر عمیقی بر اروپا هم داشته‌ باشد

علاوه بر این، کشورهای اروپایی همچنان نگران مسئله صلح در افغانستان هستند. هر بی‌ثباتی در افغانستان می‌تواند تاثیر عمیقی بر اروپا هم داشته‌ باشد.

معین ابراری در ادامه می‌نویسد: در حال حاضر چندین حادثه تروریستی که توسط شهروندان افغانستان در اروپا انجام شده، جلب توجه می‌کند. همه آنها می‌خواهند مسئله افغانستان به زودی حل و فصل شود.

از آنجا که جهان به خوبی از تاثیر عملکرد پاکستان در افغانستان آگاه است، هر کسی خواهان اتحاد با اسلام آباد است. موفقیت بی‌سابقه عملیات ضرب عضب، تخصص ارتش پاکستان در مبارزه با تروریسم و همچنین نفوذ بالای اسلام آباد بر طالبان افغانستان، آن کشور را تبدیل به کلید موفقیت در روند صلح افغانستان کرده‌است.

با این حال، روابط پاکستان و افغانستان طی چند سال گذشته با توجه به عامل هند رو به وخامت نهاده است. عوامل اطلاعاتی هند از شبه‌نظامی‌گری به عنوان ابزاری برای نفرت پراکنی علیه پاکستان در رسانه‌های افغانستان استفاده کرده‌اند.

این موضع‌گیری و تشکیل پیوند ضد پاکستانی در کنفرانس اخیر قلب آسیا که در آن نارندرا مودی نخست وزیرهند با اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان گرد هم آمدند تا پاکستان را برای همه اشتباهاتش در افغانستان سرزنش کنند، به خوبی قابل احساس بود. این پیوند ضد پاکستانی بین هند و افغانستان سال گذشته زمانی که هر دو کشور نشست سارک در اسلام آباد را تحریم‌کردند، شکل گرفت.

اما ضمیر کابولوف فرستاده ویژه روسیه در امور افغانستان به طور غیر منتظره از پاکستان حمایت کرد و انتقادات علیه پاکستان را رد کرد.

 اسلام‌آباد تأکید دارد مسئله افغانستان از طریق مذاکره سیاسی حل و فصل شود

از آنجا که هر گونه خشونتی در افغانستان، بر پاکستان نیز اثرگذار است، اسلام‌آباد بر این اصل که مسئله افغانستان از طریق مذاکره سیاسی حل و فصل شود، تاکید می‌کند. ۱۶ سال است که اعمال زور و فشار توسط ارتش قدرتمند آمریکا، باعث نشده که آرامش و صلح به افغانستان بازگردد، بنابراین باید بر دستیابی به صلح از طریق فرایندی افغانیزه و به رهبری افغان‌ها تمرکز کرد.

لازم است دولت افغانستان موضع مستقلی در مورد مسائل منطقه اتخاذ کند و در مقابل آنچه دهلی نو دیکته می‌کند، سر تعظیم فرود نیاورد.

علاوه بر این، لازم است کابل علیه تروریست‌های داعش و تحریک طالبان پاکستان اقدام کند و پناهگاهی به آنها ارائه نشود که آنها قادر به انجام حملات تروریستی در داخل پاکستان شوند.

ابراری در پایان می‌نویسد: اقدام سریع علیه تحریک طالبان پاکستان و شبه‌نظامیان داعش توسط دولت افغانستان به بازسازی اعتماد متقابل و استحکام در رابطه کمک می‌کند.

پاکستان باید به نگرانی‌های دولت افغانستان توجه کند و اقداماتی علیه کسانی که به گفته کابل در انجام حملات خرابکارانه دست دارند، انجام دهد. این اقدام می‌تواند به استحکام روند صلح کمک کند زیرا حمایت از عوامل نیابتی، به افغانستان و پاکستان آسیب بیشتری می‌رساند.