اشاره: وزارت دفاع ایالات متحده‌ی امریکا، گزارش شش ماهه‌ی اخیر خود را به کنگره فرستاده است که ارزیابی پنتاگون از وضعیت امنیتی و ثبات افغانستان (از اول جون ۲۰۱۷ تا ۳۰ نوامبر ۲۰۱۷) را نشان می‌دهد.
اطلاعات روز با توجه به نیازهای خوانندگان‌اش و اهمیت این گزارش، بر آن است تا خلاصه‌یی از این گزارش را به‌صورت مختصر در چند قسمت نشر کند. پس از اعلام استراتژی جدید امریکا برای جنوب آسیا و افغانستان در ماه آگست سال جاری، این اولین گزارش پنتاگون به کنگره‌ی امریکا است. 
در فصل اول این گزارش، بحث روی استراتژی جدید امریکا در افغانستان و اهدافی است که ایالات متحده در افغانستان دنبال می‌کند.
در گزارش آمده است که نیروهای دفاعی و امنیتی افغانستان سه فصل جنگی پرچالش را پشت سر گذاشته‌اند و موفقیت این نیروها در آخرین فصل جنگی، قابل ملاحظه بوده است. در جریان شش ماهی که از نظر زمانی این گزارش روی آن تمرکز دارد، طالبان قادر به اعمال تهدید جدی بر مراکز ولایات کشور نبوده و کنترل ولسوالی‌های کلیدی مانند ناوه بارکزی ولایت هلمند را از دست داده‌اند.
در شش ماه اخیر شاخه‌ی خراسان گروه داعش که در افغانستان و در امتداد مرز پاکستان فعالیت دارند، منزوی شده و فعالیت این گروه در تعداد کمی از ولسوالی‌های افغانستان محدود شده است.
این گزارش می‌گوید که در کم‌وکیف حملات بزرگ که از سوی شورشیان و تروریست‌ها راه‌اندازی می‌شوند، تغییری نیامده است. با این‌حال، اقداماتی که پس از اعلام استراتژی جدید از سوی ایالات متحده و دولت افغانستان روی دست گرفته شده، موثریت نیروهای امنیتی را در عملیات تهاجمی در این فصل از جنگ، افزایش داده است. این گزارش می‌گوید که افزایش ۳۵۰۰ نفری نیروهای ایالات متحده باعث شده تا نیروهای ائتلاف و امریکا با نیروی انسانی کافی و دست بازتر در اجرای ماموریت مشوره‌دهی، حمایت و آموزش‌دهی داشته باشند.
بر اساس این گزارش، در چارچوب استراتژی جدید، منابع دیپلماتیک، نظامی و اقتصادی ایالات متحده در راستای یافتن راه‌حل جنگ افغانستان از طریق مذاکره، تنظیم شده‌اند. این گزارش تاکید کرده است که طالبان نمی‌توانند در میدان نبرد برنده شوند و تنها راه رسیدن به صلح و مشروعیت سیاسی این گروه، مذاکره با دولت افغانستان است.
در گزارش آمده است که در چارچوب استراتژی جدید، ایالات متحده به حمایت از افغانستان و نیروهای امنیتی این کشور در مبارزه علیه طالبان القاعده، داعش و دیگر گروه‌های شورشی و تروریستی ادامه می‌دهد. این حمایت برای تقویت دولت افغانستان و جلوگیری از تبدیل شدن این کشور به لانه‌ی امن تروریست‌های بین‌المللی است.
این گزارش می‌گوید که رویکرد جدید ایالات متحده، حمایت ناتو و شرکای ایالات متحده از افغانستان را قوت بخشیده است. هدف این استراتژی، اعمال فشار بالای تروریست‌ها و گروه‌های شورشی در میدان جنگ است تا آن‌ها مجبور شوند سلاح‌های خود را به زمین گذاشته و وارد مذاکره شوند.
مقاصد و اهداف اساسی ایالات متحده در این گزارش، دفاع از منافع ایالات متحده در افغانستان گفته شده است که شامل امنیت ملی امریکا، شهروندان امریکایی و منافع خارجی این کشور است. هدف کنونی ایالات متحده، دفاع در برابر تهدیدات القاعده و داعش و نیز حمایت از نیروهای افغان است تا بتوانند روی پای خود بایستند. هدف نهایی ایالات متحده در این گزارش، جلوگیری از حملات تروریستی بالای خاک ایالات متحده در آینده و و جلوگیری از تبدیل شدن جنوب آسیا به لانه‌ی تروریسم است.
در این گزارش، ماموریت ضدتروریسم ایالات متحده: شکست القاعده، شاخه‌ی خراسان داعش، محافظت از نیروهای ایالات متحده در افغانستان، و جلوگیری از تبدیل شدن این کشور به لانه‌ی امن تروریستان گفته شده است.
بر اساس این گزارش، در جریان شش ماهی که این گزارش روی آن تمرکز دارد، داعش قلمرو قابل توجهی را از دست داده است، رهبری آن دچار شکست شده و تعداد زیادی از اعضای آن کشته شده‌اند. هرچند که این گروه تضعیف شده، اما به‌دنبال برنامه‌ریزی و اجرای حملات بزرگ در مناطق پرجمعیت افغانستان است.
آمار این گزارش نشان می‌دهد که از اول جون ۲۰۱۷ تا ۲۴ نوامبر ۲۰۱۷، قوای مشترک عملیات‌های ویژه‌ی ۲۱۷۵ عملیات زمینی راه‌‌اندازی کرده‌ است.
این عملیات‌ها شامل: ۴۲۰ عملیات زمینی و ۲۱۴ حمله‌ی هوایی علیه گروه داعش بوده که در نتیجه‌ی آن ۱۷۴ داعشی کشته شده‌اند. همچنان ۱۶۴۴ عملیات زمینی و ۱۸۱ حمله‌ی هوایی علیه طالبان انجام شده که در نتیجه‌ی آن ۲۲۰ طالب کشته شده‌اند.
۶۸ عملیات زمینی و ۲۸ حمله‌ی هوایی علیه شبکه‌ی حقانی راه‌اندازی شده که در نتیجه‌ی آن ۳۴ عضو این شبکه کشته شده‌اند. به همین ترتیب،۴۳ عملیات زمینی علیه سایر شبکه‌های شورشی راه‌اندازی شده که در نتیجه‌ی آن ۳۶ تن کشته شده‌اند.
در این گزارش گفته شده است که توانایی‌های جنگی و عملیاتی نیروهای ویژه‌ی افغانستان بهبود یافته است. در جریان شش ماهی که این گزارش به آن پرداخته، نیروهای ویژه در ۲۶۲۸ عملیات شرکت کرده‌اند که شامل ۴۵۳ عملیات مستقل، ۲۱۷۲ عملیات زمینی، ۸۲۱ عملیات در مشوره با نیروهای امریکایی، ۱۴۵ عملیات در همکاری با نیروهای امریکایی و ۴۵۶ عملیات هوایی بوده است. در نتیجه‌ی این‌همه، ۴۵۰ تروریست کشته و ۳۱۳ تن دستگیر شده‌اند.
تهدیدات امنیتی
در گزارش آمده است که پناه‌گاه‌های امن تروریست‌ها در خارج از افغانستان یگانه تهدید خارجی بزرگ در برابر تلاش‌های امریکا و دولت افغانستان است. این پناه‌گاه‌ها به تلاش‌های دولت افغانستان و ایالات متحده برای کشاندن مقامات ارشد طالبان افغان به میز مذاکره آسیب می‌رساند. این پناه‌گاه‌ها گروه‌های تروریستی مانند شبکه‌ی حقانی را قادر می‌سازد تا عملیات‌های از قبل برنامه‌ریزی شده را در افغانستان علیه ایالات متحده، نیروهای ائتلاف، نیروهای امنیتی افغانستان و غیرنظامیان راه‌اندازی کنند، و نیز این پناه‌گاه‌ها طالبان افغان را قادر ساخته تا تجدید قوا کنند.
درآمد مواد مخدر و قاچاق آن، وضع مالیات غیرقانونی، استخراج غیرقانونی معادن و حمایت مالی از خارج مرزهای افغانستان، برای امنیت افغانستان تهدیدات جدی خوانده شده‌اند، زیرا گروه‌های تروریستی از طریق آن نیازهای مالی خود را برآورده می‌سازند.
منطقه‌ی مرزی افغانستان و پاکستان، از این جهت که محل تجمع گروه‌های مختلف تروریستی مانند القاعده، شبکه‌ی حقانی، لشکر طیبه، تحریک طالبان پاکستان، شاخه‌ی خراسان داعش و جنبش اسلامی ازبکستان است، نیز تهدید امنیتی برای افغانستان خوانده شده‌اند.
در این گزارش آمده است که روابط افغانستان و پاکستان هنوز هم پرتنش است و رهبران دو کشور همدیگر را به فراهم‌آوری لانه‌های امن برای تروریست‌ها متهم می‌کنند. این گزارش می‌گوید که افراد شبکه‌ی حقانی و طالبان افغان به‌صورت آزادانه در پاکستان گشت‌وگذار می‌کنند و این کشور تنها تروریست‌هایی را هدف قرار می‌دهد که منافع این کشور را تهدید می‌کنند. این گزارش تاکید می‌کند که بی‌اعتمادی ناشی از احساس خطر و تهدید، باعث شده است تا روحیه‌ی همکاری میان دو کشور آسیب ببیند.
وضعیت کنونی امنیتی در افغانستان
در این گزارش آمده است که افغانستان هنوز هم با شورش‌گری چالش‌برانگیزی که از خارج کشور حمایت می‌شود، روبه‌رو است. با این‌حال، در طی سال از به عهده‌گرفتن مسوولیت تامین امنیت کشور، توانایی نیروهای افغان در حال رشد بوده و در میدان جنگ علیه طالبان دستِ بالایی داشته‌اند.
در گزارش آمده است که طالبان در شش ماهی که این گزارش به آن پرداخته، قادر شده‌اند تا برخی از مراکز ولسوالی‌های افغانستان را تصرف کنند، اما تهدید جدی برای مراکز ولایات این کشور نبوده‌اند. گزارش این مسأله را یک دستاورد بزرگ برای نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان خوانده است.
این گزارش می‌گوید که بر اساس ارزیابی ماموریت حمایت قاطع، از اکتبر ۲۰۱۷ دولت افغانستان نفوذ یا کنترل‌اش را بالای ۶۰ درصد نفوس کشور حفظ کرده است. این درحالی است که گروه‌های شورشی ۱۰ درصد نفوس افغانستان را در اختیار یا تحت نفوذ دارند و گروه‌های مخالف دولت، بالای متباقی ۳۰ درصد نفوس افغانستان با نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان در حال رقابت‌اند.
در این گزارش آمده است که میزان علمیات نیروهای افغان در مقایسه با شش ماه سال گذشته افزایش یافته که مانع پیشروی و تصرف مراکز ولایتی از سوی این گروه شده است.
این گزارش می‌گوید که عملیات منصوری طالبان برای تحت فشار قرار دادن دولت از طریق تصرف مرکز یک ولایت برنامه‌ریزی شده اما این گروه در دست‌یابی به این هدف شکست خورده است. این گزارش شکست طالبان را به‌خاطر افزایش عملیات تهاجمی نیروهای افغان خوانده و نیز فشار همزمان گروه داعش بالای طالبان.
این گزارش پیش‌بینی کرده است که طالبان به راه‌اندازی حملات خود به‌ویژه در پایتخت ادامه می‌دهند تا توجه رسانه‌ها را جلب کنند، برای مردم حس ناامنی را القا کنند و به مشروعیت حکومت صدمه بزنند.
در این گزارش آمده است که رییس‌جمهور غنی تصمیم دارد تا یک گروه شبه‌نظامی را برای مبارزه با طالبان بسیج کند. گزارش می‌گوید که اگر این طرح موفق شود، این گروه شبه‌نظامی از سال ۲۰۲۰ به‌بعد، در چوکات نیروهای دایمی افغانستان ایجاد خواهد شد.
نفوذ سایر بازیگران منطقه‌یی
روسیه:
در این گزارش گفته شده است که روسیه با اشاره به قاچاق مواد مخدر و تروریسم، نگرانی‌های امنیتی خود را در خصوص افغانستان دارد. این گزارش می‌گوید که روابط روسیه-افغانستان بعد از اینکه روسیه اذعان کرد که با طالبان در ارتباط است و از درخواست طالبان مبنی بر خروج نیروهای ائتلاف از افغانستان حمایت کرد، آسیب دیده است. در گزارش آمده است که در شش ماهی که این گزارش به آن پرداخته، روسیه در تلاش آسیب رساندن به نفوذ امریکا در منطقه بوده و این کار را از طریق اظهارات و پخش اطلاعات غلط انجام داده است. مشارکت با طالبان و اعمال فشار بالای کشورهای آسیای مرکزی برای قطع روابط با امریکا، از دیگر ابزارهای روسیه برای تخریب امریکا بوده است.
چین:
این گزارش می‌گوید که مشارکت اندک چین در بخش نظامی، اقتصادی و سیاسی افغانستان به‌خاطر نگرانی این کشور از تهدیدات به امنیت داخلی چین است. این کشور می‌ترسد که افراط‌گرایی در امتداد مرز این کشور با افغانستان، باعث ایجاد خطر برای امنیت چین شود. از سوی دیگر این گزارش می‌گوید که مشارکت چین به‌خاطر محافظت از سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی این کشور در منطقه است. این گزارش تاکید می‌کند که افغانستان به‌دنبال فشار چین بالای پاکستان است تا پاکستان با افغانستان در تلاش‌های صلح و آشتی‌جویانه با طالبان و از بین‌بردن لانه‌های امن تروریست‌ها در داخل خاک پاکستان، همکاری کند.
ایران:
این گزارش می‌گوید که ایران به‌دنبال محدود کردن نفوذ امریکا در افغانستان است. ایران می‌کوشد تا حضور نظامی امریکا به‌ویژه در غرب افغانستان را محدود کند. گزارش می‌گوید که ایران از طریق مشارکت دولتی، تجارت دوطرفه و روابط فرهنگی-دینی، به‌دنبال افزایش نفوذش است. این گزارش تاکید می‌کند که هدف نهایی ایران یک افغانستان باثبات است که در آن شیعیان مصئون باشند، از منافع اقتصادی ایران محافظت شود و حضور نظامی ایالات متحده کاهش یابد.
در این گزارش آمده است که ایران با طالبان در ارتباط است و این ارتباط را به بهانه‌ی مقابله با گسترش داعش در افغانستان توجیه می‌کند. گزارش تاکید می‌کند که حمایت ایران از طالبان، به اعتبار دولت افغانستان صدمه می‌زند، به ناامنی و بی‌ثباتی در منطقه می‌افزاید و توافقات مشارکت استراتژیک را پیچیده می‌کند.
عربستان سعودی:
این گزارش می‌گوید که افغانستان بیشتر به‌دنبال اعتبار دینی و حمایت سیاسی عربستان است تا کمک مادی این کشور. گزارش این را می‌رساند که افغانستان به‌دنبال فتوای مراجع دینی عربستان مبنی بر محکومیت تروریست‌ها و شاخه‌ی خراسان گروه داعش است. این گزارش تاکید می‌کند که عربستان افغانستان را به‌عنوان صحنه‌ی تئاتر رقابت سیاسی‌اش با ایران می‌بیند.
هند:
در این گزارش با اشاره به کمک‌های مالی هند در بخش توسعه‌ی اقتصادی و نظامی افغانستان، گفته شده است که هند قابل اعتمادترین شریک منطقه‌یی افغانستان و بزرگ‌ترین کمک‌کننده‌ی این کشور در منطقه است.
تهدیدات گروه‌های شورشی و تروریستی
این گزارش می‌گوید که شبکه‌ی حقانی که از خارج افغانستان حمایت می‌شود، بزرگ‌ترین تهدید به نیروهای افغان، ایالات متحده و نیروهای ائتلاف است. در این گزارش گفته شده است که سراج‌الدین حقانی به‌عنوان معاون طالبان نفوذ شبکه‌ی حقانی در داخل گروه طالبان را تقویت کرده است. موقعیت سراج‌الدین حقانی در ساختار طالبان، ساحه‌ی فعالیت شبکه‌ی حقانی را گسترش داده است. در این گزارش آمده است که شبکه‌ی حقانی و طالبان گاهی به‌عنوان دو جناح یک گروه دانسته شده است. با این‌حال، هرچند که طالبان گفته‌اند که تلفات غیرنظامیان را محدود می‌کنند، شبکه‌ی حقانی اما به راه‌اندازی حملات در مناطق پرتجمع و غیرنظامی ادامه داده است.
این گزارش در مورد شاخه‌ی خراسان گروه داعش گفته است که فعالیت این گروه در شش ماهی که این گزارش به آن پرداخته کاهش یافته است. علت آن اقدامات ایالات متحده، دولت افغانستان، فشار طالبان و عملیات نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان گفته شده است. این گزارش می‌گوید که داعش در افغانستان در امر به‌دست آوردن محبوبیت با دشواری روبه‌رو است. با این‌حال گزارش تاکید می‌کند که گروه داعش هنوز هم یک تهدید جدی به امنیت افغانستان، نیروهای امریکا و ائتلاف و منطقه باقی‌مانده و توانایی راه‌اندازی حملات بزرگ در مراکز پرجمعیت شهرهای افغانستان را دارد. در این گزارش آمده است که داعش در سطوح پایین سربازگیری می‌کند و در ولایات مختلف افغانستان به نشر شایعه می‌پردازد. این گزارش می‌گوید که داعش برای تامین نیازهای مالی خود با مشکل برخورده که باعث درگیرشدن این گروه با طالبان شده است. گزارش تاکید می‌کند که داعش مسوولیت حملات بالای شیعیان را به عهده می‌گیرد.
در مورد سازمان القاعده این گزارش می‌گوید که تهدید این گروه تروریستی کاهش یافته و این گروه برای بقای خود دست‌وپا می‌زند. گزارش می‌گوید که القاعده در شرق، شمال‌شرق حضور دارد و فعالیت این گروه در جنوب‌شرق نیز دیده شده است. این گزارش می‌گوید که در جریان شش ماه اخیر، هیچ نشانه‌یی از رابطه‌ی قوی در سطح استراتژیک بین طالبان و القاعده دیده نشده است.
موضوعات داغ امنیتی
این گزارش می‌گوید که از اول جون ۲۰۱۷ تا ۲۰ نوامبر ۲۰۱۷، به‌صورت اوسط ۷۸۰ حمله در هر ماه ثبت شده است که رقم آن در مقایسه با شش ماه پیش یعنی از دسامبر ۲۰۱۶ تا می ۲۰۱۷، کمتر بوده است.
تلفات نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان
این گزارش می‌گوید که بیشتر تلفات نیروهای افغان به‌خاطر آتش‌باری مستقیم در میدان جنگ و ماین‌گذاری‌ها بوده است. و رقم تلفات این نیروها در جریان عملیات‌های برنامه‌ریزی شده‌ی تهاجمی کاهش یافته است.
تلفات نیروهای ایالات متحده و حملات خودی
این گزارش آورده است که از اکتبر ۲۰۰۱ تا ۳۰ نوامبر ۲۰۱۷، مجموعا ۱۸۷۴ عضو ارتش امریکا در افغانستان کشته و ۲۰۳۶۳ تن زخمی‌ شده‌اند. در شش ماهی که این گزارش به آن پرداخته نیز، ۹ سرباز امریکایی کشته و ۹۱ تن دیگر زخمی شده‌اند.
با این‌حال، در جریان شش ماه گذشته چهار حمله‌ی خودی‌ها (حمله‌ی نیروهای امنیتی افغان بالای خارجی‌ها) صورت گرفته است. در عین وقت، ۱۵ حمله‌ی خودی‌ علیه نیروهای افغان صورت گرفته است که در مجموع رقم این حملات در مقایسه با سال گذشته، ۴۰ درصد کاهش یافته است.
تلفات افراد ملکی
این گزارش می‌گوید که بر اساس آمار حمایت قاطع، از اول جون ۲۰۱۷ تا ۲۷ نوامبر ۲۰۱۷، در مجموع ۴۴۷۴ مورد تلفات غیرنظامی ثبت شده است که از آن جمله یک-سوم آن منجر به مرگ شده و دو-سوم آن شامل زخمی‌ها می‌شود. این رقم، در حدود ۱۳ درصد افزایش تلفات غیرنظامیان را نسبت به زمان مشابه در یک سال پیش نشان می‌دهد.
امنیت زنان و دختران افغانستان
این گزارش می‌گوید که موانع ساختاری، هنجارهای فرهنگی-سنتی و ناامنی از چالش اصلی فراروی زنان در جامعه‌ی افغانستان و نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان است. به‌گفته‌ی این گزارش، جنگ، بی‌ثباتی اقتصادی خانواده‌ها و بی‌خانمانی ناشی از جنگ، از موانع سد راه دسترسی زنان به آموزش است.
این گزاش می‌گوید که ناامنی یک نگرانی جدی برای زنان عضو نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان است. زنان به‌خاطر ترس از هدف قرار گرفتن، نمی‌توانند یونیفورم نظامی خود را برای رفتن به محل کار بپوشند. همچنین در محل کار، امکانات ناکافی و نامناسب و کمبود اتاق جداگانه برای زنان باعث ایجاد فضای ترس و محرومیت می‌شود و در مواردی نیز منجر به آزار جنسی.
شرایط امنیتی قابل پیش‌بینی
این گزارش‌ پیش‌بینی می‌کند که شورشیان به تمرکز روی دست‌یابی به اهداف اساسی خود در ولایات هلمند و قندوز ادامه می‌دهند، به‌دنبال گسترش نفوذ خود در مناطق روستایی افغانستان خواهند بود و در شرق کشور و کابل، حملاتی را راه‌اندازی خواهند کرد. این گزارش می‌گوید که طالبان به برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی حملات بزرگ ادامه خواهند داد و موفقیت‌های تاکتیکی محلی را به‌عنوان پیروزی‌های استراتژیک به تصویر خواهند کشید. گزارش تاکید می‌کند که طالبان روی تصرف مرکز یک ولایت تمرکز خواهد کرد.
در مورد فعالیت‌های قابل پیش‌بینی داعش، این گزارش با اشاره به حملات داعش بالای مساجد شیعیان و سفارت عراق در کابل، می‌گوید که شاخه‌ی خراسان داعش ممکن است به برنامه‌ریزی و راه‌اندازی حملات بزرگ همراه با تلفات ملکی ادامه بدهند.
این گزارش پیش‌بینی می‌کند که حکومت وحدت ملی با اینکه از ثبات نسبی برخوردار است، ممکن است با چالش‌های سیاسی، قومی و قبیله‌یی روبه‌رو شود. گزارش تاکید می‌کند که در صورت جدی‌شدن اختلافات، این چالش‌ها می‌توانند برای انسجام و توانایی دولت، یک تهدید واقع شوند. این گزارش می‌گوید که اقلیت‌های قومی نگران این‌اند که رییس‌جمهور غنی آن‌ها را از حکومت کنار می‌زند و قدرت را با نخبگان قوم پشتون در انحصار خود می‌گیرد. گزارش می‌گوید که این نگرانی‌ها پس از آمدن حزب اسلامی گلبدین حکمتیار که عمدتا پشتون است، افزایش یافته است.
این گزارش ائتلاف متشکل از عطامحمد نور، جنرال دوستم و محمد محقق را، در ذیل عنوان مسائل امنیتی قابل‌ پیش‌بینی قرار داده است.