طالبان هشدار داده که جلو برگزاری انتخابات پارلمانی را در سراسر کشور می‌گیرند. این گروه در حالی مدعیِ امریکایی‌بودنِ این روند شده است که زلمی خلیل‌زاد فرستادۀ ویژۀ امریکا برای ایجاد زمینۀ گفت‌وگو با طالبان در حالِ بازدید از کشورهایی‌ست که می‌توانند در این روند موثر تلقی شوند. در همین حال، سفارت امریکا در واکنش به اعلامیۀ طالبان، روند انتخابات را روند ملی مردم افغانستان دانسته و متذکر شده که هیچ نقشی در این روند ندارد. اما طالبان آن‌گونه که از اعلامیۀ این گروه برمی‌آید، در پی ایجاد مانع بر سرِ راه برگزاری انتخاباتِ آینده استند.

چرا این‌بار طالبان چنین به‌شدت می‌خواهند انتخابات را به مشکل روبه‌رو سازند؛ در حالی که در سال‌های گذشته نوعی تفاهمِ شفاهی در مورد عدم دخالت در کار انتخابات میان دولت و این گروه صورت می‌گرفت؟

به نظر می‌رسد که طالبان در آستانۀ ورود زلمی خلیل‌زاد در عرصۀ مسایل صلح می‌خواهند به امتیازگیری بپردازند. احتمال این‌که طالبان با چنین هشدارها و اعلامیه‌ها بتوانند به بخشی از هدف‌های خود در مذاکرات صلح دست پیدا کند، بسیار زیاد است. امریکایی‌ها به نظر می‌رسد که می‌خواهند تا زمان برگزاری انتخابات به نتایجی در مذاکرات صلح با طالبان برسند، به همین دلیل هم تلاش‌های خود را با فرستادنِ آقای خلیل‌زاد تشدید بخشیده‌اند. این نتایج ممکن است بسیار ابتـدایی باشد ولی حتا در همین سطح نیز برای امریکا یک دستاورد مهم به شمار می‌رود.

امریکایی‌ها متوجه شده‌اند که شورای عالی صلح و حکومت وحدت ملی توانِ گفت‌وگو و مذاکراه با طالبان را ندارد. دید و بازدیدهای خلیل‌زاد در قطر و بعد در کابل کاملاً از این موضوع پرده برداشت. او احتمالاً در روزهای آینده به پاکستان سفر کند و بحث اصلی را آن‌جا پی بگیرد. خلیل‌زاد روابط خوبی با پاکستانی‌ها ندارد و نه هم پاکستانی‌ها به او اعتماد لازم را دارند. حتا اگر خلیل‌زاد در قطر و عربستان به موفقیت‌هایی دست یافته باشد، برای او بسیار مشکل خواهد بود که دیدگاه پاکستان را به‌آسانی تغییر دهد.

پاکستانی‌ها در تلاش‌اند که از طالبان به عنوان اصلی‌ترین ابزار خود در مقابل امریکا استفاده کنند. تشدید جنگ‌ها و اعلامیه‌های اخیر طالبان در مخالفت با برگزاری انتخابات، دقیقاً از سیاست‌های پاکستان ناشی می‌شود. امریکا اگر موفق به جلب اعتماد پاکستان نشود، از همین حالا روند مذاکرات صلح را باخته است.

فراموش نکنیم که میان طالبان نیز در مورد مذاکره با امریکایی‌ها یک‌دسته‌گی وجود ندارد. اعضای دفتر قطر طالبان خواهانِ این هستند که این مذاکرات انجام شود، ولی رهبران اصلیِ طالبان که فرمان جنگ صادر می‌کنند، تحت نفوذ پاکستان قرار دارند و از چنین مذاکراتی چندان استقبال نکرده‌اند.

گزارش‌هایی که از آن سوی مرز به بیرون درز کرده، نشان می‌دهد که شورای کویته در حال رای‌زنی در مورد گفت‌وگوهای صلح است. گفته می‌شود که ملا هیبت‌الله آخوند رهبر فعلیِ این گروه و ملا یعقوب پسر ارشد ملا محمد عمر، چندان به ادامۀ مذاکرات تمایل ندارند، اما با این‌همه به دلیل مشوره‌هایی که از قطر به آن‌ها می‌رسد، تصمیم گرفته‌اند که در این خصوص با اعضای شورای کویته این موضوع را مورد بحث قرار دهند.

هنوز از نتایج نشست‌های شورای کویته، خبری در دست نیست، ولی احتمال این‌که رهبران طالبان در سطوح پایین بخواهند صرفاً با امریکایی‌ها گفت‌وگوهای خود را ادامه دهند، بسیار زیاد است. به نظر می‌رسد که طالبان و پاکستانی‌ها نمی‌خواهند تمام پُل‌های پشت سرِ خود را خراب کنند، اما این‌که حاضر شوند با دولت افغانستان وارد مذاکره شوند، در شرایط فعلی بعید به نظر می‌رسد.

پاکستانی‌ها با دخالتی که در کار طالبان دارند، می‌دانند که هرگونه گفت‌وگوی مستقیم با دولت افغانستان می‌تواند نقش و اعتبار دولت را افزایش دهد. آن‌‌ها نمی‌خواهند که در افغانستان دولت‌ دارای وجهۀ ملی و منطقه‌یی باشد. به همین دلیل، از تمام امکاناتِ خود برای تضعیف نقش دولت افغانستان در گفت‌وگوهای صلح استفاده می‌کنند.

سران افغانستان متأسفانه چنان خوش‎‌خیال اند که فکر می‌کنند با آمدن عمران خان و حرف‌های عوام‌فریبانۀ او، در سیاست‌ها و مواضع پاکستان در قبال افغانستان تغییراتی به وجود خواهد آمد؛ در حالی که این پیش‌فرض هیچ بنیاد منطقی ندارد و سیاست‌های پاکستان با تغییر حکومت‌ها و نخست‌وزیرهای این کشور هیچ دگرگونی‌یی نخواهد یافت.

در حال حاضر بن‌بست صلح بیشتر در داخل افغانستان قرار دارد. قبل از به وجود آمدن یک حکومت مردمی با پایه‌های وسیع، هیچ گونه مذاکره‌یی به صلح نمی‌انجامد. وقتی مهم‌ترین اعضای حکومت آقای غنی مخالفِ او باشند، چگونه ممکن است که طالبان به توانایی‌های چنین حکومتی باور کنند؟

امریکایی‌ها این مسأله را به‌خوبی دریافته‌اند و به همین دلیل نیز خلیل‌زاد را وظیفه داده‌اند که وارد بحث جنگ و صلح افغانستان شود. وضعیت دولت افغانستان شبیه به سال‌های نخسـتِ حکومت‌داری کرزی شده است که به جای او سفیر امریکا که در آن زمان هم آقای خلیل‌زاد بود، کارهای ارگ را انجام می‌داد. متأسفانه پس از هفده سال هنوز افغانستان از بُعد حکومت‌داری در همان مرحلۀ نخست قرار دارد و یا بهتر است گفته شود که به گذشته برگشته است!