قرار است فردا جمعه کار عملی خط لوله انتقال گاز طبیعی ترکمنستان به کشورهای افغانستان، پاکستان و هند (پروژه تاپی) با حضور مقام‌های ارشد چهار کشور عضو، در ولایت هرات در غرب افغانستان افتتاح شود.

ارگ ریاست جمهوری افغانستان می‌گوید که آغاز به‌کار این پروژه فرصت‌های خوبی، از جمله دسترسی به خط آهن، فایبر نوری و انتقال برق را فراهم می‌سازد.

شاه‌حسین مرتضوی، سرپرست دفتر سخنگویی ریاست جمهوری افغانستان امروز در نشست خبری در کابل گفت که در برنامه افتتاح کار بخش افغانستان پروژه تاپی در ولایت هرات، علاوه بر روسای جمهوری افغانستان و ترکمنستان، نخست وزیر پاکستان و وزیر دولت در امور خارجه هند نیز اشتراک خواهد کرد.

آقای مرتضوی تاکید کرد که در حاشیه برنامه آغاز به‌کار این پروژه، محمد اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان روی پروژه برق ۵۰۰ کیلوولت ترکمنستان، ایجاد سه سبستیشن برق در ولایت فراه، هرات و قندهار و هم‌چنان خط اهن هرات – مزار با رییس جمهوری ترکمنستان صحبت خواهد کرد.

به گفته‌ی مقام‌های ارگ ریاست جمهوری ، دریافت ۴۰۰ میلیون دالر در سال، ایجاد فرصت‌های شغلی، ایجاد سبستیشن‌های برق و افزایش چشم‌گیر درآمد حکومت از جمله امتیازهای این پروژه منطقه‌ای برای افغانستان می‌باشد.

علاوه بر این، این مقام ها از تامین امنیت این پروژه در داخل خاک افغانستان برای کشورهای منطقه و مردم افغانستان اطمنان می‌دهند.

سرپرست دفتر سخنگوی رییس جمهوری گفت: «مردم افغانستان از پروژه های منطقه‌ای حمایت کرده‌اند و برای عملی شدن این پروژه در کنار نیروهای امنیتی شان ایستاده اند.»

تغییر ژیوپولیتیک جنگی به اقتصادی

از طرح پروژه تاپی ۲۳ سال می‌گذرد، اما به‌دلیل مسایل امنیتی کار آن در داخل خاک افغانستان بارها به تعویق افتاده است. با این حال نیز مقام‌های حکومت کنونی این کشور می‌گویند که آنان بر اساس پالسی که همواره پروژه‌های اقتصادی را در اولویت قرار داده، برنامه جامع امنیتی برای تامین امنیت این پروژه طرح کرده‎اند.

مقام‌های وزارت خارجه افغانستان تاکید می‎کنند که دیدگاه سیاست خارجی این کشور یک دیدگاه اقتصادی محور بوده و این کشور در تلاش است که بتواند از جایگاه تجاری، ترانزیتی و اقتصادی که در منطقه دارد، نه به‌عنوان کانون تقابل بل‌که به کانون تعامل و همگرایی میان کشورهای منطقه باشد و نقش تاریخی و مدنی خود را دوباره به‌دست آورد.

فرامرز تمنا، رییس مرکز مطالعات استراتژیک وزارت امور خارجه افغانستان امروز (پنج‌شنه) در یک نشست خبری در کابل گفت: « هدف حکومت وحدت ملی این است که ژیوپولیتیک جنگ را به یک ژیوپولیتیک صلح تبدیل کند. این روند امکان‌پذیر نخواهد بود مگر این‌که ما ژیوپولیتک اقتصادی افغانستان را نسبت به ژیوپولیتیک جنگی آن برجسته‌تر کنیم.»

با این وجود افغانستان در پروژه‌ها و پروسه‌های مهم منطقه‌ای سهم گرفته و تلاش کرده است که نقش خود را در این برنامه‌ها برجسته کند. پروژه تاپی، پروژه توتاپ، کاسا یک‌هزار، پروسه استانبول در بخش امنیت از جمله برنامه‌های کلان منطقه‌ای است که افغانستان در آن سهم گرفته و به‌عنوان عضو در آن‌ها نقش بازی می‌کند.

مقام‌های حکومت افغانستان تاکید می‌کنند که این کشور با اتخاذ چنین سیاست منطقه‌ای، می‌خواهد منافع اقتصادی کشورهای منطقه، طوری به‌هم گره بخورد که نا‌امنی و بی ثباتی در افغانستان به‌نوعی به ضرر منطقه تمام شود.

به گفته‌ی آنان در صورت که منافع منطقه با منافع افغانستان پیوند بخورد، کشورهای منطقه برای حفاظت از ضررهای اقتصادی خود به تامین امنیت در افغانستان تلاش می‌کنند و همگام با افغانستان در این بخش حرکت خواهند کرد.

رییس مرکز مطالعات استراتژیک وزارت امور خارجه افغانستان گفت که «سرمایه‌گذاری کشورهای منطقه در افغانستان و اشتراک این کشور در پروژه‌های منطقه‌ای بزرگ دیگر، اهمیت منطقه‌ای افغانستان را برجسته‌تر می‌کند. افغانستان به‌تدریج از کشور که نقش کم‌رنگ در هم‌گرایی منطقه‌ای داشت، در حال حاضر در سطح بالای این همگرای ایستاده است.»

رشد صنعت

افغانستان اکنون به عنوان کشوری که در عملی کردن پروژه تاپی نقش محوری دارد، در صدد بهره برداری‌های بزرگ از این طرح می‌باشد، این پایپ‌لاین گاز از ولایت‌های هرات، هلمند، فراه و قندهار می‌گذرد. هرات نخستین ولایتی است که با خروج لوله ی گاز تاپی از ترکمنستان، کار هدایت جریان گاز را به سوی دیگر ولایت‌ها و دو کشور پاکستان و هند بر عهده می‌گیرد.

در ولایت هرات که بیش از ۳۰۰ کارخانه ی فعال صنعتی وجود دارد، صنعت‌کاران آن پیوسته از کمبود یا ضعف انرژی شاکی بوده‌اند. آغاز به‌کار پروژه تاپی شاید برای کارخانه‌داران هرات بیشتر از سایر قشرهای افغانستان خبر خوشی باشد.

از سوی هم مقام‌های وزارت سرمایه‌گذاری، صنعت و تجارت افغانستان تاکید می‌کنند که این پایپلاین در کنار ایجاد فرصت‌های شغلی، برای توسعه صنعت این کشور نیز نقش اساسی را بازی می‌کند.

فیروز مسجدی، سخنگوی وزارت سرمایه‌گذاری، صنعت و تجارت افغانستان امروز در یک نشست خبری در کابل گفت که بیشترین کارخانه‌های صنعتی این کشور در ولایت‌های هرات و قندهار می‌باشند که استفاده ی بهینه از این لوله ی گاز خواهند داشت.

درآمدها از تاپی

از سوی هم عبدالقدیر مصطفی، سخنگوی وزارت معادن و پترولیم افغانستان گفته است که براساس توافق انجام شده میان کشورهای اجرا کننده تاپی، نقش افغانستان در کنسرسیوم تاپی، ترانزیتی می باشد و دولت افغانستان سالانه نزدیک به ۵۰۰ میلیون دالر حق ترانزیت از عبور گاز ترکمنستان به هند دریافت خواهد کرد.

افغانستان در قرارداد ۳۰ ساله تاپی، می‌تواند در سه مرحله، مقادیر مشخص گاز از این خط لوله برداشت نماید.  این کشور، در۱۰سال نخست این پروژه، سالانه ۵۰۰ میلیون متر مکعب، در۱۰ سال دوم سالانه ۱ میلیارد مترمکعب و در۱۰ سال سوم ، سالانه ۱،۵ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان خریداری خواهد کرد.

سهم هند و پاکستان از ۹۰ میلیون متر مکعب گاز روزانه که این لوله انتقال می‌دهد، به مقدار ۳۸ میلیون متر مکعب برای هر یک تعریف شده است.

خط لوله تاپی ظرفیت انتقال سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز را دارد و برای چهار شریک این طرح سودآور خواهد بود. این طرح به‌ویژه برای ترکمنستان که در دو دهه ی گذشته به دنبال مشتری و راه صادر کردن گاز آن کشور بوده، منفعت زیادتر خواهد داشت.

تاپی

تاپی(Turkmenistan, Afghanistan, Pakistan, India)   گاز ترکمنستان را از حوزه گالکینیش که ذخایر آن تا ۱۶ تریلیون متر مکعب برآورد شده از راه ولایات هرات، هلمند، فراه و قندهار افغانستان به کویته پاکستان و از آنجا به شهر ملتان این کشور منتقل می‌کند و بالاخره در منطقه موسوم به فاضلکا در پنجاب هند به پایان می‌رسد.

با این حال محمد اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان در محفل آغاز به کار عملی این پروژه در حوزه هند و پاکستان گفته بود: «این پروژه بخشی از برنامه‌های چند شاخه‌ای فایبر نوری، خطوط آهن و انتقال برق است که یک شاهراه فوق‌العاده‌ی همکاری را میان آسیای مرکزی و آسیای جنوبی ساخته است.»

تاپی که پروژه انتقال گاز ترکمنستان از راه افغانستان به پاکستان و هند است، و پروژه‌های دیگر موازی با آن مثل تاپ، تمدید خط برق ترکمنستان از راه افغانستان به پاکستان است، دهلیز مهم اقتصادی دیگری را در سطح منطقه می‌سازد و برای هزاران نفر زمینه کار فراهم می‌کند.

این پروژه که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۱۹ تکمیل شود بیش از ۷میلیارد دالر برای احداث این خط لوله هزینه خواهد شد و هزینه گاز آن بیش از ۱۵ میلیارد دالر تخمینا برآورد شده است.