القاعده به افغانستان بازگشته، و در جنگ جهادی به داعش و طالبان پیوسته است. این سه گروه، مهم‌ترین گروه‌های اسلام‌گرای ترویستی در جهان هستند که اکنون در میانه‌ی میدان جنگ ایستاده و غرب را به‌سوی درگیری‌های خونینی بازمی‌گردانند که در تلاش بوده است آن را پشت سر بگذارد.
سازمان سیا، پنجمین سالگرد مرگ اسامه بن‌لادن را با مطلبی در تویتر یادآوری کرد که شرحی از مأموریت سری نیروهای ویژه‌ی امریکایی بود که منجر به کشته‌شدن او در پاکستان شد. این حرکت به‌معنای برجسته‌ساختن میراث رییس‌جمهور اوباما در شکست دشمن شماره‌یک امریکا و تأکید بر سهم این سازمان در دستیابی به این موفقیت است.
اما اکنون، ۱۵ سال پس از اعلام جنگ علیه ترور توسط جورج دبلیو بوش پس از حملات ۱۱ سپتامبر، با تعهد برای ازبین‌بردن القاعده در افغانستان، میراث بن‌لادن و سازمانی که او تأسیس کرده بود، بار دیگر در حال گسترش شاخه‌های خود در سراسر این کشور است. القاعده از این کشور به‌عنوان پایگاهی برای طراحی حملات خارج از کشور استفاده می‌کند.
مقامات امریکایی مدت‌ها به اخبار حضور روبه‌رشد القاعده در افغانستان بی‌اعتنا بوده‌اند. این روال به‌تازگی تغییر کرد؛ زمانی که جنرال جف بوکانان، معاون رییس نیروهای امریکایی در افغانستان، تأیید کرد: «نگاهی به سال گذشته نشان می‌دهد که بررسی‌های اطلاعاتی بسیاری وجود داشتند که می‌گفتند احتمال دارد القاعده درحدود ۵۰ تا ۱۰۰ عضو در افغانستان داشته باشد، اما پس از آن، ما تنها در یک اردوگاه بیش از ۱۵۰ نفر پیدا کردیم. حضور القاعده در افغانستان نگرانی جدی ایجاد می‌کند».
این اردوگاه در ولسوالی شورابک قندهار قرار داشت. سربازان امریکایی تنها پس از دو روز جنگ شدید با پشتیبانی ۶۳ حمله‌ی هوایی بود که موفق شدند اردوگاه را تصرف کنند و مشخص شد که این ساختمان، با سایز ۳۰ کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین پایگاه القاعده در افغانستان بوده است. معصوم استانکزی، سرپرست وزارت دفاع، نسبت به خطری که پیش رو قرار داشت هشدار داد: «درحقیقت القاعده در افغانستان بسیار فعال است. آن‌ها با پنهان‌شدن در سایه‌ی شبکه‌های دیگر کار می‌کنند و به آن‌ها حمایت و تجربیاتی را ارایه می‌دهند که در مناطقی دیگر به دست آورده‌اند… آن‌ها زیاد سخن نمی‌گویند، اما یک تهدید جدی هستند». یکی از ارزیابی‌های اخیر نشان می‌دهد که جنگ‌جویان القاعده اکنون در ۲۰ ولایت فعال هستند.
سال گذشته، مقامات غربی، در ابتدا اخبار مرتبط با قدرت روبه‌رشد داعش در افغانستان را نیز انکار کردند. این گروه که به ابوبکر البغدادی اعلام وفاداری کرده است، اکنون حدود ۳۰۰۰ مبارز را در کنترل خود دارد که سطح جدیدی از توحش را با استفاده از علامت خاص داعش، شکنجه و گردن‌زدن زندانیان، با خود به همراه آورده‌ است.
در عین‌حال، طالبان همچنان به تصرف بخش‌های بیشتری از منطقه ادامه می‌دهند و با تشکیل «دولت‌های سایه» حملاتی را به‌شکل مکرر در قلب پایتخت، کابل، انجام داده‌اند. امیدواری‌ها در رابطه با شرکت این گروه در مذاکراتی معنادار با دولت افغانستان و دستیابی به صلح، شکسته و ناپدید شده است.
در این اواخر، باتوجه به آخرین ویدیوهای منتشرشده از داعش در سوریه، پوشش خبری زیادی از افغانستان وجود نداشته است. اما افغانستان زادگاه جهاد مدرن است. گروه‌های اسلام‌گرای بین‌المللی، برای مبارزه در جنگ مقدس علیه نیروهای اشغال‌گر روسی در افغانستان، توسط غرب و متحدانش در افغانستان آموزش دیدند و حمایت شدند.
امیدواری‌های اوباما برای تبدیل‌شدن به رییس‌جمهوری که امریکا را از مشکل افغانستان و عراق رها کند، محو شده‌اند. نیروهای امریکایی اکنون رویکرد جدیدی در شیوه‌ی درگیری خود در افغانستان پیش گرفته‌اند. سه سال پس از آن‌که آیساف (نیروهای بین‌المللی) به‌رهبری ایالات متحده، رسماً مأموریت جنگی خود در افغانستان را پایان دادند، درحدود ۱۰۰۰۰ نیروی امریکایی در این کشور حضور دارند. مجموع نیروها در عراق ۴۵۰۰ نفر است.
یکی از برجسته‌ترین فرماندهان ارتش امریکا، جنرال جان نیکلسون، رییس سابق نیروهای هوایی، اخیراً به‌عنوان رییس ارتش امریکا در افغانستان منصوب شده است. از زمان ورود او، پیشرفت‌های قابل‌توجهی در برابر شورشیان به‌وجود آمده است. اما این جنرال در رابطه با خطراتی ناشی از «ارتباط گسترده‌تر» میان طالبان و القاعده هشدار داده و به مجلس سنا اعلام کرده است که برنامه‌ی قبلی پیشنهادشده در رابطه با کاهش نیروها به ۵۵۰۰ نفر را با توجه به افزایش خشونت‌ها مورد ارزیابی مجدد قرار خواهد داد.
قرار نبود چنین اتفاقی رخ بدهد. پس از سقوط رژیم طالبان به‌رهبری ملا عمر، تونی بلر اعلام کرد: «ما بار دیگر رو برنمی‌گردانیم و این کشور را ترک نمی‌کنیم». این کاری بود که غرب در گذشته و پس از استفاده از مردم افغانستان برای جنگ با روس‌ها انجام داد و این کشور را به دست طالبان سپرد و ترک کرد.
اتفاقی که افتاد این بود: منابعی که برای تأمین امنیت و بازسازی افغانستان مورد نیاز بود از کشور خارج شد و به جای آن، پس از تصمیم جورج دبلیو بوش با حمایت تونی بلر، برای سرنگونی صدام‌حسین به سیاه‌چاله‌ی عراق فرستاده شد. هیچ اقدامی در رابطه با پناهگاه‌های امن طالبان در پاکستان که در آن‌جا از حمایت همه‌جانبه‌ی عناصر نظامی ارتش و پولیس مخفی پاکستان (آی.اس.آی) قرار داشتند صورت نگرفت. درنتیجه، شورشی قدرتمند از آن سوی مرز وارد شد که کشور را ویران کرد.
آیساف به افغانستان فرستاده شد. اما در سال ۲۰۱۳، نیروهای عضو آیساف در خانه‌ی خود با مردمی مقابل بودند که از این جنگ طولانی خسته‌اند، بنابراین تصمیم گرفته شد تا غرب خود را از این میدان خلاص کند. این تصمیم با اعلام عمومی جدول زمانی برای خروج نیروهایی دنبال شد که به شورشیان و حامیان آن‌ها اجازه داد تا منتظر مانده و آماده شوند تا در زمان مناسب، وارد جنگ شوند.
ترک عجولانه‌ی این کشور باعث شد تا مدت‌زمان دوره‌هایی که برای استخدام آموزش نیروهای افغانستان در نظر گرفته شده بود، برای رسیدن به یک مجموع پیش‌بینی‌شده‌ی ۳۵۲۰۰۰ نفری، به‌شدت کاهش یابد. این مسأله باعث شد تا نواقص و کاستی‌هایی در میان نیروهای نظامی وجود داشته باشد که سهم عمده‌یی در تلفات وحشتناک نیروهای نظامی افغانستان داشت. تنها در ۱۲ ماه، ۱۶۰۰۰ نفر کشته و زخمی شدند، که نسبت به سال گذشته ۲۸ درصد افزایش داشت.
بااین‌حال، افتضاح موجود به‌طور کامل ناشی از اشتباه غرب نیست. پیش‌بینی نادرست رییس‌جمهور افغانستان، اشرف‌غنی، نقش مهمی در ایجاد چنین وضعیتی داشته است.
آقای غنی، پس از آن‌که در انتخاباتی جنجال‌برانگیز قدرت را به دست گرفت، سیاست‌های رییس‌جمهور پیش از خود را که بارها پاکستان را متهم می‌کرد از طالبان برای سازماندهی حملات حمایت می‌کند، معکوس کرد. رییس‌جمهور جدید، در اولین سفر خود به پاکستان، این پروتکل را با دیدار از ساختمان‌ها و مقامات ارتش و آی.اس.آی، به‌جای دولت منتخب، شکست و مقامات امنیتی افغانستان را به حاشیه راند.
ممکن است رییس‌جمهور جدید تصور کرده باشد که می‌تواند با بهبود روابطش با کسانی که قدرت حقیقی را در پاکستان به‌دست داشتند، طالبان را بر سر میز مذاکرات بیاورد و حملات آن‌ها را متوقف کند. اما هیچ‌کدام از این‌ها رخ نداد، بلکه افغانستان اکنون میزبان انواع گروه‌های تروریستی بیشتر و قدرتمندتری است.
رییس‌جمهور غنی که در خانه با انتقادهایی شدید نسبت به بدترشدن وضعیت امنیتی مواجه است، اکنون رویکرد خود را تغییر داده و پاکستان را برای پناه‌دادن به گروه‌های تروریستی مورد حملات لفظی قرار داده است. اشرف‌غنی گفت که اگر اسلام‌آباد اقدامی علیه این گروه‌ها انجام ندهد، به شورای امنیت سازمان ملل شکایت خواهد کرد.
حقیقت این است که شانس کمی برای پایان‌دادن به خشونت‌ها در زمانی نزدیک وجود دارد. القاعده و داعش، به همراه طالبان، در حملات سالانه‌ی بهاری امسال نقش خواهند گرفت. نگرانی شدیدی نسبت به این مسأله وجود دارد که بخش‌هایی از کشور که توسط شورشیان کنترل می شود، بار دیگر برای طراحی حملاتی در خارج مورد استفاده قرار بگیرد. غرب ممکن است بار دیگر در جایگاهی قرار بگیرد که دریابد خروج از افغانستان قیمت سنگینی داشته است.