🔹 هفت سال از عمر داعش خراسان که سال ۲۰۱۵ در افغانستان اعلام موجودیت کرد، می‌گذرد. این گروه به رغم سرکوب‌ها و رقابت‌ بین گروه‌های شبه نظامی در جغرافیای افغانستان و پاکستان توانسته است، خود را از خطر حذف شدن حفظ کند. هر چند که تعداد شبه نظامیان این گروه تروریستی و حجم حملات آن در قیاس با دیگر گروه‌های موجود در منطقه چشمگیر نبوده است اما میزان تلفاتی که بر اثر این حملات به غیر نظامیان وارد آمده و نیز حملات آن علیه اقلیت‌های مذهبی قابل توجه است. طی این سال‌ها داعش خراسان فراز و فرودهایی را شاهد بوده و مختصر جغرافیای متصرف شده در افغانستان را نیز از دست داده است اما تغییر دینامیک‌ها در سه سطح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی می‌توانند به نفع خیزش مجدد داعش خراسان عمل کنند.
از جمله تغییرات دینامیکی که می‌توانند داعش خراسان را برای بازسازی، تجدید قوا و گسترش حوزه نفوذ کمک کنند؛ تسلط طالبان بر افغانستان، عدم توانمندی کافی طالبان برای مبارزه با تروریسم، رقابت‌های ژئوپلیتیکی جدید در افغانستان پسا خروج، شکست‌های نظامی داعش مادر در عراق و سوریه و از اولویت خارج شدن افغانستان برای قدرت‌ها و کشورهای مهم می‌باشند.

🔹 نگاهی دقیق‌تر به گروه تروریستی داعش و عملکرد آن نشان می‌دهد که این گروه در حال بسترسازی برای نفوذ بیشتر و سربازگیری نه تنها در افغانستان بلکه فراتر از آن است. شهاب المهاجر امیر جدید داعش خراسان که از سال ۲۰۲۰ در این سمت قرار گرفته، نشان داده است که توانمندی وی فراتر از امرای پیشین داعش خراسان است. از تجدید قوای داعش در دو سال گذشته تا حمله پیچیده به زندان جلال آباد که منجر به رهایی زندانیان داعش شد و حمله به تجمع مردم مظلوم در مقابل فرودگاه کابل حکایت از آن دارد که المهاجر استراتژی و تاکیک قابل توجهی دارد که می‌تواند داعش را بازسازی و گسترش دهد.

🔻 یکی از مهمترین اقدامات جدید داعش خراسان، فعالیت حرفه‌ای موسسه العزائم ارگان تبلیغاتی وابسته به این گروه است. تولیدات این موسسه به طور چشمگیری افزایش یافته و در عین حال متنوع شده است. از جمله اقدامات مهم موسسه العزائم، ترجمه هفته‌نامه داعش شامات با عنوان «النبا» است. در ماه‌های اخیر، ارگان انتشاراتی داعش خراسان، این هفته‌نامه عربی را به زبان‌های پشتو، دری، ازبکی، اردو و هندی ترجمه می‌کند؛ گستره جغرافیایی این زبان‌ها با جغرافیای که داعش آن را ولایت خراسان نامیده، تطابق دارد. لازم به ذکر است که النبا در تولید مطالب عقیدتی جهت تبلیغ سلفیت تکفیری نقش موثری دارد. ترجمه این هفته‌نامه به زبان‌های محلی این منطقه می‌تواند از خیز بلند داعش برای گسترش تفکر سلفیت تکفیری در جغرافیای وسیع‌تر و در آینده، سربازگیری و احتمالا گسترش جغرافیای حملات حکایت کند.

🔻 خطر بازسازی داعش خراسان را باید جدی تقلی کرد. تعداد حملات این گروه از ۵۰۰ حمله در سال نخست، به ۳۵۰۰ حمله در سال میلادی گذشته رسیده است. جان گرفتن مجدد این گروه و به ویژه سربازگیری آن از کشورهای دیگر می‌تواند، تعداد حملات، پراکندگی جغرافیایی و مرگباری حملات را افزایش دهد. هشدار برخی نهادها و مقامات نظامی و امنیتی هم موید این نکته است. تیم ارزیابی شورای امنیت سازمان ملل در گزارش شش ماهه خود در بخش افغانستان، ضمن این که حضور نیروهای داعش را تقریبا در همه ولایات افغانستان اعلام کرده، تعداد نیروهای این گروه تروریستی را چهار هزار نفر ارزیابی کرده است. سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه نیز به تازگی اظهار داشت که تعداد نیروهای داعش در افغانستان دو برابر شده است. چندی پیش ژنرال مایکل اریک کوریلا، نامزد ریاست فرماندهی مرکزی ایالات متحده موسوم به سنتکام در سخنانی که در کمیته نیروهای مسلح مجلس سنای امریکا ایراد کرد، اظهار داشت که داعش خراسان در حال بازسازی خود در افغانستان است.

این اقدامات داعش به منزله زنگ خطری برای کشورهای منطقه است که در برابر تصادم با موج ناامنی‌های برخاسته از افغانستان قرار دارند. پیش از جان گرفتن دوباره این گروه تروریستی، همکاری کشورهای منطقه برای اقدامات پیشگیرانه ضروری به نظر می‌رسد.