۵۴ در‌صد از کودکان در بلخ از ناگزیری به کارهای توان‌فرسا مصروف‌اند و ۲۰ در‌صد از این کودکان از آموزش بی‌بهره استند. مریم کریمی، مسؤول بنیاد کودک افغانستان می‌گوید این کودکان بین سن‌های ۵ تا ۱۵ سال استند که کارهای شاق انجام می‌دهند.

بانو کریمی می‌گوید این کودکان بر خلاف قانون کار افغانستان، مصروف کارهای چون، خشت‌پزی، فلزکاری، دهقانی، کفاشی و گدایی استند.

او می‌گوید به بهانۀ بزرگ‌داشت از روز جهانی کودک، نزدیک به ۲۰۰ کودک که شماری از آنان نیز مصروف کارهای توان‌فرسا استند در یکی از هوتل‌های شهر مزار شریف دعوت شده‌اند.

در این مراسم تلاش صورت می‌گیرد تا لحظه‌یی این کودکان شاد نگهداشته شوند و بدانند کسی است که برای شادزیستن آنان تلاش می‌ورزند. بازی حلقۀ کمر، موسیقی، طنز، رقابت‌های سیب‌خوری و ماست‌خوری از برنامه‌های است که در این همایش اجرا می‌شود و گل لبخند بر لبان کودکان می‌شکفت.

بانو کریمی می‌گوید: «با پژوهشی که چهار ماه پیش انجام دادیم، نشان می‌دهد که ۵۴ درصد کودکان در بلخ کارهای شاق می‌کنند.۲۰ در‌صد از این کودکان از آموزش محروم استند.»

شماری از این کودکان که زمینه‌های آموزش برای شان فراهم شده است، ابراز خرسندی می‌کنند و می‌گویند انتظار دارند که هیچ کودکی از آموزش محروم نباشند.

نرگس، یکی از دانش‌آموزان که ۱۲ سال دارد، می‌گوید: «من خوشحالم که درس می‌خوانم و آرزو دارم که دیگر کودکان هم بتوانند درس بخوانند.»

اما در بیرون از این مراسم، کودکان کارگر خیابانی از روز جهانی کودک چیزی را نمی‌دانند، آنان در تلاش به دست‌آوردن لقمه نانی استند. کودکانی که می‌گویند ناداری آنان را ناگزیر به کارهای شاق کرده است.

نصیراحمد، ۱۳ سال دارد، می‌گوید زندگی را با دشواری سپری می‌کند، گاهی در خیابان‌ها مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد و گاهی هم با خشونت فیزیکی روبرو می‌شود. اما ناچار است همه‌ی این مشکلات را تحمل کند.

نصیر احمد می‌گوید: «در اطراف روضه کار می‌کنم، بوت‌های مردم را جلاء می‌دهم، روز ۸۰ تا ۱۰۰ افغانی کار می‌کنم، مصرف خانه را می‌پردازم.»

با وجود آن‌که کودکان سرمایه‌های با ارزش برای آیندۀ هر جامعه هستند؛ اما گفته می‌شود که یک چهارم کل کودکان کشور در شرایط نامطلوب زنده‌گی می‌کنند و از آموزش و پرورش محروم استند.

مرسل عنایت، فعال جامعه مدنی می‌گوید: «کوشش کنند برای اطفال ما زمینۀ آرامش، صلح و آموزش را مساعد سازند تا اطفال ما بتوانند با فکر آرام درس‌های شان را بخوانند.»

خواست‌ها بر این‌ است که حکومت زمینۀ دست‌رسی به کار و خدمات اجتماعی را برای همه شهروندان فراهم سازد تا دیگر هیچ خانواده‌یی مجبور نشود که کودک‌اش را به‌جای فرستادن به مکتب به محل کار توان‌فرسا بفرستد.