محمدحنیف اتمر، مشاور امنیت ملی افغانستان در گفتگویی با یک رسانهی عربزبان گفته است که کابل میخواهد دفتر طالبان در قطر بسته شود. محمدحنیف اتمر گفته است که این دفتر که قرار بود اتاقی برای مذاکره و گفتگو با طالبان باشد، سودی نداشته است و بنابراین باید بسته شود. اما در مورد نحوهی بستهشدن دفتر قطر هیچ مقام افغانستان چیزی نگفته است. روشن نیست که وقتی این دفتر بسته شود، اعضای آن در قطر میمانند یا به جای دیگر میروند؟ اگر در قطر بمانند آیا اجازهی مسافرت و نمایندهگی از گروه طالبان را از دست میدهند یا به مسافرت به پایتختهای کشورهای منطقه و نمایندهگی از گروه طالبان ادامه میدهند؟ اگر اعضای دفتر قطر پس از مسدود شدن این دفتر به پایتختهای کشورهای منطقه سفر کنند و با مقامهای استخباراتی کشورهای گوناگون ببینند، معنای مسدود شدن دفتر قطر چیست؟ تا کنون هیچ مقام بلندپایهی افغانستان به این پرسشها پاسخ نداده است.
دفتر طالبان در قطر در نتیجهی مذاکرات نمایندهگان حکومت ایالات متحده و آنانی که خود را نمایندهگان ملا محمد عمر میخواندند باز شد. در سال ۲۰۱۰ بارک اوباما، رییس جمهور وقت ایالات متحده به سازمان سیا و وزارت خارجهی امریکا اجازه داد که با نمایندهگان ملا محمد عمر مذاکره کنند و یک راه حل سیاسی برای جنگ افغانستان بیایند. در آن زمان در کاخ سفید بخشی زیر نام «ستاد پایان جنگ» ایجاد شد که در آن شماری از دیپلوماتها و استخباراتچیهای ایالات متحده عضو بودند. این ستاد به بلندپایهگان حکومت اوباما گزارش میداد و از آنان هدایت میگرفت. مذاکره با نمایندهگان ملا محمد عمر را هم همین ستاد به دوش داشت.
در آن زمان مقامهای امریکایی به کمک شماری از آلمانیها «طیب آقا» را پیدا کردند. طیب آقا خودش را نمایندهی ملا محمد عمر برای امریکاییها معرفی کرد.
آلمانیها و امریکاییها چند دور با طیب آقا مذاکره کردند و در جریان این مذاکرات تصمیم بر آن شد که دفتری برای طالبان در قطر گشوده شود و این دفتر، اتاقی برای مذاکره باشد. امریکاییها جزئیات مذاکره با طیب آقا و ایجاد دفتر برای گروه طالبان را با حامد کرزی، پاکستان و کشورهای دیگر عربی هماهنگ کردند.
به روایت ستیوکول، کارمندان «ستاد پایان جنگ» کاخ سفید در ماه اپریل ۲۰۱۳، سندی را به جنرال اشفاق کیانی، فرمانده وقت ارتش پاکستان دادند. این سند حاوی نکاتی بود که نمایندهگان طالبان باید به آن در مراسم گشایش دفتر قطر اشاره میکردند. حکومت ایالات متحده با قطر به توافق رسیده بود که طالبان از دفتر قطر استفادهی تبلیغاتی و مالی نمیکند. بارک اوباما، رییس جمهور وقت امریکا هم نامهای به حامد کرزی فرستاده بود که در آن آمده بود: «امریکا و قطر دفتر طالبان در دوهه را صرف یک اتاق مذاکره میدانند و اجازه نمیدهند که این دفتر یک سفارت موازی باشد.» اما در مراسم گشایش این دفتر دیده شد که طالبان پرچم و عنوان امارت مخلوع ملا محمد عمر را به نمایش گذاشتند و نشان دادند که آنان در قطر به عنوان نمایندهگان یک دولت حضور دارند.
این رویداد کرزی را به خشم آورد، امریکاییها هم عصبی شدند. امریکاییها یکی از اعضای خانوادهی سلطنتی قطر را متهم کردند که دست طالبان را باز گذاشته بود. نمایندهگان طالبان پرچم و عنوان امارت را از دیوار آن دفتر پس کردند. اما نحوهی گشایش دفتر طالبان در قطر، مذاکرهی امریکا و این گروه را متوقف ساخت. بعداً روشن شد که کل روندی که منجر به گشایش دفتر قطر شد، از همان آغاز ناقص بوده است.
جنرال اشفاق کیانی، فرمانده عمومی وقت ارتش پاکستان امریکاییها را فریب داده بود. ملا محمد عمر در اپریل ۲۰۱۳ در کراچی مرده بود. اما این جنرال پاکستانی پیوسته به امریکاییها میگفت که با ملا محمد عمر تماس دارد.
دفتر طالبان هم در ۱۸ جون سال ۲۰۱۳ گشایش یافت. در آن زمان یک ماه از مرگ ملا محمد عمر میگذشت، اما نمایندهگان طالبان در قطر ادعا میکردند که از او نمایندهگی میکنند. روشن است که یک روند استوار بر فریب کامیاب نمیشود.
نقص بزرگ روند قطر این بود که در آن، دولت افغانستان در حاشیه قرار داشت. جامعهی جهانی و نهادهای امنیتی افغانستان با هزینههای مالی و انسانی فراوان، واقعیتی به نام دولت افغانستان را به وجود آوردند. به حاشیهراندن این واقعیت سبب میشد که کل هزینههای انسانی و مالیای که برای تقویت دولت افغانستان شده بود، به هدر برود. در سال ۲۰۱۳ بارنت روبین افغانستانشناس امریکایی که برای ادارهی اوباما کار میکرد، استراتیژی مذاکره و رسیدن به توافق سیاسی با طالبان را هم ساخته بود. شکست روند قطر سبب شد که این استراتژی تطبیق نشود. متن این استراتژی تا هنوز منتشر نشده است.
قرار است که حکومت افغانستان استراتژی خود را برای مذاکره و صلح در نشست دوم کابل که در ۲۸ فبروری برگزار میشود، اعلام کند. در این نشست حتمی روی دفتر قطر و نظرات افغانستان در مورد آن بحث میشود. کشورهایی که با طالبان از طریق این دفتر تماس دارند، شاید نخواهند که دفتر طالبان در دوحه بسته شود.
- کد خبر 6240
- پرینت