در تاریخ ششم ژانویه سال جاری میلادی گروه تروریستی داعش ادعا کرد که «شیرولی وردک» عضو مجلس نمایندگان افغانستان را جلوی خانه‌اش به قتل رسانده است.

اگر این ادعای داعش تایید شود برای نخستین بار خواهد بود که صفحه تازه درباره توانایی عملیاتی داعش در افغانستان رقم خواهد خورد.

این حمله درست چند روز بعد از آن رخ داد که شماری از استادان دانشگاه ولایت «غزنی» در شرق افغانستان از حضور نفوذی‌های داعش در داخل این دانشگاه هشدار داده بودند؛ یکی دیگر از راه‌هایی که داعش در تلاش گسترش منطقه نفوذش در افغانستان است.

تلاش القاعده برای حضور دوباره در افغانستان

نشنال اینترست گزارش داد: ازسویی هم رسانه‌های افغانستان بارها از تلاش‌های شبکه القاعده برای ظهور دوباره در افغانستان و برقراری نزدیک این شبکه با طالبان گزارش داده‌اند؛ گزارش‌هایی که ازسوی مقام‌های آمریکایی درافغانستان نیز تایید شده است،

ژنرال «چارلز کلیولند» سخنگوی نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان نیز تایید کرده که گروه‌های شورشی از جمله القاعده در تلاش بازگشت دوباره در افغانستان هستند به ویژه بازماندگان این شبکه فعالیت‌هایشان را در بعضی مناطق این کشور آغاز کرده‌اند.

فعالیت‌های دوباره گروه‌های افراط‌گرا در افغانستان که از سوی برخی کشور‌های منطقه حمایت می‌شوند، بهترین زمینه را برای همکاری آمریکا، ایران و پاکستان برای مبارزه با این گروه‌ها مهیا ساخته است.

نظریه ایجاد صلح و ثبات در افغانستان در آینده نزدیک یک خواب و رویا خواهد بود، چون با وجود بیش از یک و نیم دهه مبارزه با تروریسم و سرنگونی رژیم طالبان درسال ۲۰۰۱ میلادی و سرازیر شدن میلیاردها دلار افغانستان هنوز هم با چالش‌های متعددی مواجه است.

از بن‌بست سیاسی گرفته تا رقابت برای رسیدن به قدرت حتی در بخش‌های پایین جامعه و گسترش فساد اداری و ناامیدی دربین مردم یکی از دیگر از مشکلاتی است که افغانستان نیز با آن مواجه است.

موقعیت دشوار افغانستان

این گزارش می‌افزاید: افغانستان هنوز هم در یک موقعیت دشواری قرار دارد و در بحبوحه تمام کشمکش‌های داخلی فرو رفته و این کشور نیز نیاز دارد تا با یک رویکرد مشخص با قدرت‌های خارجی و کشورهای منطقه برخورد و رقابت کند.

در بین این کشورها، ایالات متحده آمریکا هنوز هم در تلاش ایجاد صلح و ثبات در افغانستان است؛ اما ۲ کشور همسایه افغانستان یعنی ایران و پاکستان به خاطر رقابت‌های سیاسی و جغرافیایی حمایت‌هایشان را از نیروهای محلی نیابتی بر ادامه جنگ در افغانستان ادامه می‌دهند.

تاریخ نشان می‌دهد که افغانستان در چندین دهه دیگر نیز دستخوش ناامنی‌ها و خشونت‌ها از سوی کشورهای منطقه خواهد بود. اما اکنون به خاطر منافع مشترک برقراری روابط بین آمریکا، ایران و پاکستان از یک دهه بدین سو در افغانستان پرسش برانگیز است.

هرچند امروز اتحاد جماهیر شوری از نقشه سیاسی افغانستان ناپدید شده اما گروه‌های تندرو از طالبان گرفته تا القاعده و داعش یک تهدید جدی برای افغانستان به شمار می‌روند.

این تهدیدها نیز سوال‌های زیادی را برای آینده افغانستان به وجود آورده است؛ درحالی که ایران دوباره درحال پس گرفتن جایگاهش در سطوح بین‌المللی است.

ایران پس از سال‌ها در انزوا به خاطر برنامه هسته‌ای خود اکنون به عنوان یک بازیگر فعال در منطقه و حتی در سطح جامعه بین المللی مبدل شده و می‌تواند نقش فعال سیاسی در امور افغانستان بازی کند.

درحالی‌که بازیگران دیگری نیز مانند آمریکا و پاکستان به صورت جداگانه نقش فعالی در افغانستان دارند و این ۲ کشور علاقه‌مند همکاری با تهران به خاطر افغانستان هستند. همه چیز امکان دارد و این ۳ کشور می‌توانند با همکاری نزدیک به افغانستان کمک کنند تا روی پایش بایستند.

اما با این همه نمی‌توان بازیگران دیگری را در قضیه افغانستان نادیده گرفت؛ عربستان سعودی، امارت متحده عربی و  روسیه کشورهایی هستند که می‌توانند در افغانستان نقش فعالی داشته باشند.

همکاری‌های درازمدت اقتصادی

نشنال اینترست نوشت: یکی دیگر از مسائل همکاری منطقه‌ای، همکاری‌های درازمدت اقتصادی چه در جهان و چه در افغانستان است که محدودیت‌های مرزی را کاهش می‌دهد.

در ماه آوریل سال ۲۰۱۶ میلادی اعلام شد که افغانستان، هندوستان و ایران گفت‌وگوها به خاطر استفاده از بندر چابهار را تکمیل کرده و توافقنامه این بندر را به امضا رسانده‌اند؛ بندری که در جنوب ایران قرار دارد و یکی از منطقه استراتژیک ترانسپورتی است که می‌تواند آسیای میانه و افغانستان را به آب‌های بین المللی وصل سازد.

این بندر می‌تواند یک گام بزرگی برای افزایش تجارت افغانستان و رشد اقتصادی این کشور باشد. این توافقنامه پس از سفرمقام‌های هندی  ازجمله نخست وزیر این کشور به ایران و اعلام سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارn دلاری هند در این بندر بود.

اما در پشت این همه سرمایه‌گذاری هند در بندر چابهار چیست، هدف اصلی دهلی‌نو خارج کردن پاکستان از محرکه و پروژه‌های زیربنایی این کشور در منطقه و ایجاد یک راه ارتباطی جدید به بازار کشورهای آسیای میانه از طریق خاک افغانستان است.

اما در این سو پاکستان نیز با همکاری چین و سرمایه گذاری در بندر «گوادر» در ایالت بلوچستان، رقابت جدیدی را با هند آغاز کرد و می‌خواهد که از این طریق به بازار کشورهای آسیای میانه دسترسی یابد.

در سال ۲۰۱۵ میلادی چین اعلام کرد که ۴۶ میلیارد دلار در بندر اقتصادی گوادر سرمایه‌گذاری می‌کند و در عوض اسلام ‌آباد تعهد داد که به تاجرین چنین ویزای تجارتی مجانی و یک شهرک تجاری را به خاطر جابجایی کالاهای چینی در این بندر را بدهد.

از سوی دیگر ایران و پاکستان به دنبال افزایش دامنه نفوذشان در آسیا هستند؛ تهران و اسلام‌آباد نه تنها زمینه بنیادی را برای این پروژه‌ها مهیا می‌سازند بلکه در حقیقت به عنوان کشورهای بازیگر فوق العاده برای چنین بازی در منطقه‌ای مبدل خواهند شد.

آمریکا و ایران می‌توانند در افغانستان همکار خوبی برای هم باشند

خط‌مشی واشنگتن در افغانستان روش است؛ این کشور افغانستان را در درازمدت حمایت خواهد کرد تا زمانیکه دولت افغانستان نیاز به حمایت داشته باشد.

ازسویی هم واشنگتن می‌خواهد که کابل بار دیگر دست به دامان مسکو دراز نکند و یکی از عنصرهای اصلی همکاری واشنگتن با ایران و پاکستان در قضیه افغانستان همین مسئله است. دراین جا تا حدی تلاش‌ها و نقش ایران مثبت بوده و میراث این تلاش تا به امروز باقی مانده است.

این گزارش می‌افزاید: اما در مقابل از اوایل سال ۱۹۹۰ میلادی، ایران و پاکستان به رقبای جدی برای گسترش منطقه نفوذشان در افغانستان تبدیل شده‌اند.

درحالیکه ایران و پاکستان سیاست‌هایشان در افغانستان دوباره اصلاح کردند اما امکان دارد که ۲ کشور به زودی دوباره در مسیر برخورد و تصادف قرار گیرند و این رویارویی بستگی به زمان خروج غرب از افغانستان دارد.

از سوی دیگر با وجود توافق ایران و غرب برسرمسئله برنامه هسته‌ای ایران، تمام تحریم‌ها از تهران برداشته نشده و این ادامه باقی ماندن تحریم‌ها باعث صدمه زدن در روابط تهران و واشنگتن خواهند شد.

اما اگر آمریکا و ایران به خاطر منافع مشترک همکاری‌هایشان را در دیگر زمینه‌ها نیز تحکیم کنند و این ۲ کشور می‌تواند در آینده افغانستان همکار خوبی باشند.

در هر صورت، آمریکا و ایران می‌توانند در افغانستان با هم کار کنند و دولت این کشور را کمک کنند تا از گسترش منطقه نفوذ داعش در افغانستان جلوگیری کنند؛ چیزی که برای هر ۲ کشور دشمن مشترک خواند می شود.

درباره روابط ایران و پاکستان با طالبان و شبکه القاعده مبارزه با داعش برای دو کشور نیز با اهمیت است و ۲ طرف تلاش می‌کنند تا نگذارند که داعش در جنوب آسیا جای پا باز کند و این به نفع هر ۳ کشور است.

اما در مسئله تجاری و دیگر منابع اقتصادی تقریباً همکاری دوجانبه معنی‌دار هر ۲ کشور به طور کامل بی‌معنی است؛ایران با آن جمعیت ۸۰ میلیونی قدرتمندش، تبادلات تجاری کمی با پاکستان دارد و نتوانسته بهره‌ای از بازار پاکستان ببرد.